Fiziologiyasi va gigiyenasi

Tashqi sekretsiya bezlari.
  So'lak,  m e'da,  yo g ‘,  ter bezlari  — 
tashqi  sekretsiya  bezlariga  kiradi.
Lekin  organizmda  yana  shunday  bezlar  borki,  ularning  alohi- 
da  chiqaruv  vo'llari  bo‘1 may,  balki  ajratgan  sekretlarini  to 'g ’ridan 
to 'g 'ri  qonga  ajratadi.  Bunday  bezlar  ichki  sekretsiya  bezlari  yoki 
endokrin  bezlari  deb  yuritiladi  va  bu  so 'z   grekcha  endon  -   ichki. 
krinin  ajratadi  degan  m a'noni  beradi.  Endokrin  bezlariga  gipofiz, 
epifiz,  qalqonsim on  bez  yoki  qalqonsimon  bezoldi  bezchalari, 
m e’daosti  bezi.  jinsiy  va  ayrisimon  bezlar  kiradi.
M e'daosti  va  jinsiy  bezlar  -   aralash  bezlar  hisoblanadi,  y a ’ni 
ularning  ayrim  hujayralari  tashqi  sekretorlik  funksiyasini  bajarsa, 
ayrimlari  ichki  sekretorlik  funksiyasini  bajaradi.
Jinsiy  bezlar jinsiy  gormonlar  ishlab  chiqarish  bilan  birga, jin ­
siy  hujayralarni  (tuxum  va  spermatazoidlar)  ham  ishlab  chiqaradi. 
M e’daosti  bezining  hujayralarini  bir  qismi  insulin  va  glyukogen 
gormonlarini  ishlab  chiqsa,  qolgan qismi m e’daosti  bezining hazm 
shiralarini  ishlab  chiqaradi.
Odamning  endokrin  bezlari  o'lcham i  jihatidan  unchalik  katta 
emas,  og'irligi  ham  unchalik katta emas  (grammning  bir qismidan, 
bir  necha  grammlargacha)  lekin  qon  tomirlari  bilan  juda  yaxshi 
ta'm inlangan.  Qon ularga zarur bo'lgan  qurilish materiallarini  olib 
keladi  va  undan  kimyoviy  jihatdan  faol  sekretlarni  olib  ketadi.
Endokrin  bezlarga juda  katta  tarm oqlangan  asab  tolalari  kela­
di  va  ularning  faoliyati  doimiy  ravishda  asab  tizimi  bilan  nazorat 
qilinadi.  Ichki  sekretsiya  bezlari  funksional  jihatdan  bir-biri  bilan 
uzviy bog'langan va bitta bezning jarohatlanishi boshqa bir bezning 
faoliyatini  buzilishini  chaqiradi.