“tasdiqlayman” O‘quv ishlari bo‘yicha prorektor

9AMALIY MASHG‘ULOT. 
MAVZU: ILMIY USLUB. SOHAVIY TERMINLARNING YASALISHI 
Fan  va  texnika  tili    ilmiy  uslub  deyiladi.  Daliliy  munosabatlar  asosida 
chiqarilgan  ilmiy  xulosalarga  asoslanuvchi,  har  bir  fan  sohasining  o‘ziga  xos 
atamalariga  tayanuvchi, fikrni aniq va  mantiqiy izchil bayon  qiluvchi uslub ilmiy 
uslubdir.  
Ilmiy uslubga mantiqiylik, aniqlik, ilmiy atamalarning keng qo‘llanishi xos 
bo‘lib,  barcha  ilmiy  asarlar,  jumladan,  maktab  darsliklari  ham  shu  uslubda 
yoziladi.  Ilmiy  uslubning  asosi  atama,  ta’riflar,  qoidalar,  qonunlardir.  Atamalar 
faqat  bir  ma’noda  qo‘llanilib,  o‘zi  ifodalayotgan  tushunchaning  tub  mohiyatini 
ko‘rsatadi,  masalan  o‘zak,  negiz,  yasovchi  qo‘shimcha,  turlovchi  va  tuslovchi 
qo‘shimchalar,  shakl  yasovchilar  kabi  atamalar  so‘z  tarkibiga  oid  lingvistik 
tushunchalarni  ifodalaydi.  Masalan:  Har  qanday  grammatik  ta’rif  yoki  qoidada 

---

uchta tushuncha  birlashgan  bo‘ladi:  tushunchaning  mohiyati,  xususiy  va  umumiy 
tomoni.  (Ona  tili  darsligidan).    Nuklein  kislotalar  dastlab  hujayra  yadrosidan 
ajratib  olinganligi  sababli  («nukleis»  -  «yadro»)  nuklein  kislotalar  deb  atalgan. 
Hozirgi  vaqtda  nuklein  kislotalar  faqat  yadroda  emas,  balki  xloroplast  va 
mitoxandriyda ham mavjudligi aniqlangan. (Biologiya darsligidan).  Jismni tashkil 
qilgan  molekulalar  xaotik  harakatining  kinetik  energiyasi  bilan  ularning  o‘zaro 
ta’sir potensial energiyalarining yig‘indisi jismning ichki energiyasini tashkil qiladi 
(«Fizika» darsligidan).