Kanali mahsuloti

 

 

  

                                                 6-BILET   

---

@ImtihonJavoblari2021Uz 

kanali mahsuloti 

 

 

10 

 

 

 

migratsiyalar turli joylarda yashayotgan oila a’zolarining o‘zaro birlashuvi 

borasida amalga oshadi. Etnik va diniy migratsiyalar deganda, ma’lum millat yoki 

din vakillarining boshqa davlat yoki hududga ko‘chishi tushuniladi. Siyosiy 

migratsiyalar urush yoki siyosiy inqiloblar natijasida ro‘y beradi. Ekologik 

migrantlar tabiiy muhitning buzilishi tufayli yashash hududini tark etadilar. 

Bundan tashqari, aholi migratsiyalari ixtiyoriy va majburiy, tashkillashtirilgan va 

tashkillashtirilmagan kabi turlarga ham bo‘linadi.  

  

2. «Nurash» va «Qo‘riqxona» atamalarining mazmun-mohiyatini tushuntiring. 

Nurash deb, haroratning o‘zgarishi, kimyoviy jarayonlar, atmosfera, suv va 

organizmlar ta’sirida tog‘ jinslarining yemirilishiga aytiladi. Nurash uch turga 

ajratiladi: fi zik, kimyoviy va organik nurash.  

Fizik nurash, asosan, harorat va namlikning o‘zgarishi natijasida sodir bo‘ladi. 

Kunduzi  havo  haroratining  ko‘tarilib  ketishi  natijasida  tog‘  jinslarida  darzlar 

hosil bo‘lib, ular bo‘laklarga bo‘linib ketadi. Ammo tog‘ jinslarining kimyoviy 

tarkibi o‘zgarmaydi. Fizik nurash cho‘llarda va qoyali tog‘larda keng tarqalgan. 

Kimyoviy  nurash  deb,  havo,  suv  ta’sirida  tog‘  jinslarining  yemirilishi  va 

kimyoviy o‘zgarishiga aytiladi. Kimyoviy nurash ta’sirida barqaror minerallar 

hosil bo‘ladi.  

Organik nurash deb, tog‘ jinslarining organizmlar (o‘simlik, hayvo- not dunyosi, 

mikroorganizmlar)  ta’sirida  yemirilishiga  aytiladi.

 

Qo‘riqxona  –  har  qanday 

xo‘jalik  faoliyati  taqiqlangan,  tabiat  kom-  ponentlari  va  landshaftlar  qonun 

asosida qat’iy muhofazaga olingan joy. Qo‘riqxona tabiatni muhofaza qilishning 

eng  samarali  shakllaridan  biri.  Alohida  muhofaza  etiladigan  hududlar  orasida 

qo‘riqxonalar  muhim  rol  o‘ynaydi.  Ularning  asosiy  vazifasi  –  tabiati 

o‘zgarmagan yoki kam o‘zgargan hududlarni, qimmatli landshaftlarini jamiyat 

manfaatlari  uchun  saqlashdan  iborat.  Qo‘riqxona  hududidan  xo‘jalikda 

foydalanish,  hatto,  pichan  tayyorlash,  ov  qilish,  baliq  tutish,  qo‘ziqorin  terish 

umuman  ta’qiqlanadi.  Ularning  atrofi  kam  foydalaniladigan,  muhofaza 

qilinadigan  zona  bo‘lishi kerak. Hududidagi  mavjud tabiiy sharoit  o‘z  holicha 

saqlanadi.  Qo‘riqxona  hududi  turli  hayvon  va  o‘simlik  turlarini,  ovlanadigan 

hayvonlarning  miqdori  va genetik  fondini saqlash  uchun  ajratiladi. Ular  inson 

tomonidan  o‘zlashtirilayotgan  va  o‘zgargan  qo‘shni  hududlar  uchun  namuna 

bo‘lib xizmat qiladi. Bunday namunalar inson xo‘jalik faoliyatining biz uchun 

qulay  yoki  noqulay  ekanligini  taqqoslashga,  tabiatdan  amaliy  foydalanishda  u 

yoki  bu  usul  ning  qanchalik  maqsadga  muvofi  qligini  nazorat  qilishga  imkon 

beradi. U tabiat kom- ponentlari o‘rtasidagi uzviy aloqadorlikni o‘rganib, tabiiy 

boyliklardan  unumli  foydalanish  yo‘llarini  ishlab  chiqish  uchun  zarur. 

Qo‘riqxonalar ilmiy muassasalar hisoblanadi. Respublikamizda 8 ta qo‘riqxona 

faoliyat ko‘rsatmoqda.  

  

3. Dunyoning siyosiy xaritasidan Vest-Indiyani ko‘rsating. Vest-Indiyadagi 

davlatlardan hududining kattaligi bo’yicha eng yirigi qaysi? Ushbu davlat 

poytaxtining geografik koordinatalarini aniqlang.