Qanday?
Qanday
Qanday?
Qanday?
Qanday? Qanday?
Qanday?
Qanday?
Qanday?
Globallashuvni
ta’min etuvchi
vositalar
6-ilova
3-masala: O‘zbek xalqi ma’naviy-ruhiy qiyofasi takomillashuvi mafkuraviy tazyiqlarga qarshi
kurashning muxim omili.
Avlodlarning tabiiy-tarixiy almashinuvi jarayonida, bugun, shakllanayotgan yoshlar
kelajakda xalqimizning asosiy ma’naviy qiyofasining ijodiy intellektual kuchiga aylanadilar. Shu
boisdan ham, hozirgi o‘zbek jamiyati bir idealga muhtojlik sezmoqda. Yoshlar uchun namuna
bo‘la oladigan ideal yaratilishi lozim. Bu esa komil inson g‘oyasi doimo ustuvor bo‘lib kelgan
xalqimiz uchun suv va havodek zarurdir. Prezidentimiz “Komil inson deganda biz, ongi yuksak,
mustaqil fikrlay oladigan, xulq-atvori bilan o‘zgalarga ibrat bo‘ladigan bilimli, ma’rifatli
kishilarni tushunamiz. Ongli, bilimli odamni oldi-qochdi gaplar bilan aldab bo‘lmaydi. U har bir
narsani aql, mantiq taroziga solib ko‘radi. O‘z fikr-o‘yi, xulosasini mantiq asosida qurgan kishi
yetuk odam bo‘ladi”. Komil insonni tarbiya qilish o‘zbek xalqining kelajagi uchun juda muhim
ahamiyat kasb etishini hisobga olgan davlatimiz bu borada katta ishlarni amalga oshirmoqda.
Yoshlarni tarbiyalash davlat siyosatining muhim bir tarkibiy qismi darajasiga ko‘tarildi.
Yoshlarni yanada birlashtirish maqsadida, bir necha nodavlat notijorat tashkilotlar tashkil etildi.
Shulardan eng yirigi “Kamolot” yoshlar ijtimoiy harakatidir. Bu harakat Prezidentimiz Islom
Karimov ta’kidlashicha: “yoshlarning o‘y-fikrlari, orzu-umidlariga yo‘l ochib, ularning hayotiy
manfaatlarini qat’iyat bilan himoya etishi, boshqacha aytganda, davlat va yoshlar o‘rtasida
bamisoli bir ko‘prik bo‘lishi, davlatimizning yoshlar siyosatini ularga, yoshlarimizning o‘y-
tashvishlarini, orzu-intilishlari va muammolarini esa davlat tashkilotlariga yetkazib turishi,
ularning haqiqiy himoyachisi bo‘lishi zarur”. “Biz hech kimdan kam emasmiz va kam
bo‘lmaymiz ham” g‘oyasi yoshlar ongiga singishi, sog‘lom milliy g‘ururni shakllanishi juda
muhim.
7-ilova
2-o‘quv to‘shiriq
FSMU texnologiyasi
Jadvalni to‘ldiring
Ushbu texnologiya munozarali masalalarni hal etishda xamda o’quv jarayonini baxs-
munozarali o’tkazishda qo’llaniladi, chunki bu texnologiya talabalarni o’z fikrini ximoya
qilishga, erkin fikrlash va o’z fikrini boshqalarga o’tkazishga, ochiq xolda baxslashishga xamda
shu bilan birga baxslashish madaniyatini o’rgatadi.Tinglovchilarga tarqatilgan oddiy qog’ozga
o’z fikrlarini aniq va qisqa xolatda ifoda etib, tasdiqlovchi dalillar yoki inkor etuvchi fikrlarni
bayon etishga yordam beradi.
F – fikringizni bayon eting
S – fikringiz bayoniga sabab ko’rsating
M – ko’rsatgan sababingizni isbotlovchi dalil keltiring
U – fikringizni umumlashtiring
1-guruh
Savol
Ma’naviy xurujlarning asosiy ko‘rinishlari?
(F) Fikringizni bayon eting
(S) Fikringiz bayoniga sabab ko‘rsating
(M) Ko‘rsatgan sababingizni isbotlovchi dalil
keltiring
(U) Fikringizni umumlashtiring
2-guruh
Savol
Ma’naviy xurujlarga qarshi kurashda ta’lim
tizimi oldidagi vazifalar ?
(F) Fikringizni bayon eting
(S) Fikringiz bayoniga sabab ko‘rsating
(M) Ko‘rsatgan sababingizni isbotlovchi dalil
keltiring
(U) Fikringizni umumlashtiring
8-ilova
Umumlashtiruvchi savollar:
1. Globallashuv nima?
2. Ma’naviy tahdid nima?
3. Ma’naviy tahdidlar tizimini qanday tushunasiz?
4. Ommaviy madaniyat nima?
5. Globallashuvni ta’min etuvchi vositalar?
6. Mafkuraviy globallashuv nima?
7. Ma’naviy globallashuv nima?
8. Ma’naviy tahdidlarga qarshi kurash vositalari?
X U L O S A
Jahonda kechayotgan qizg‘in globallashuv jarayoni natijasida bunyodkorlik va
vayronkorlik, ezgulik bilan yovuzlik о‘rtasida chegaralarning, bir sо‘z bilan aytganda,
hayotga, tiriklikka xos xilma-xillik tobora kamayib borayotganini yuqoridagi say-
harakatlarni birgalikda hamjihatlikda va chuqur hamkorlik munosabatlari orqali tinch yо‘l
bilan hal etishni taqoza etmoqda. Bu yо‘lda birodarkushlik, kо‘ra olmaslik va dushmanlik
munosabatlarini namoyon bо‘lishi esa, kо‘zlangan ezgu maqsadlarga erishishda tо‘siq
bо‘lishi shubhasizdir.
Jahon hamjamiyati taraqqiyotining zamonaviy kо‘rinishlari bu bevosita Markaziy
Osiyoga ma’naviy tahdid globallashuv hodisasi bilan bog‘liq bо‘lgan yangi va ayni paytda
murakkab muammolarni qamrab oladi. Uchinchi ming yillik ostonasida dunyo ijtimoiy-
siyosiy jarayonlari keskin tus olgan, insoniyat hayotining universallashish, о‘zaro
aloqadorligi va daxldorligi tobora kuchayib borayotgan davr sifatida tub о‘zgarishlar bilan
о‘timshga aylanmoqda. Shu bilan davlatlararo, mintaqalararo manfaatlar ustuvorligi
siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy va hatto zamonaviy texnologiyalarga asoslangan harbiy
salohiyat о‘zini tobora kо‘proq namoyon etmoqda.
Globallashuv davrida mafkuraviy tahdidlarning amalda namoyon bо‘lishi bugungi
madaniy dunyoda kuchli davlatlar о‘zidan zaifroq mamlakatlarga ta’sir о‘tkazish, ularning
boyliklariga egalik qilish uchun demokratiya g‘oyalari va tamoyillaridan qurol sifatida
foydalanishga urinayotganligi mazkur jarayonning mantiqiy voqeligidir. Ular insoniyat
tarixida ming yillar davomida shakllangan oliy qadriyat - demokratiyadan niqob sifatida
foydalanishga harakat qilmoqda. Jahon siyosiy jarayonini kuzatar ekanmiz, kо‘pgina
hollarda demokratiya g‘oyasi obrо‘sizlantirilmoqda. Ba’zi qudratli davlatlarning
demokratiyadan qurol sifatida foydalanishga zо‘r berayotganining boisi shundaki, hozirgi
global axborotlashuv asrida о‘z geopolitik maqsadlari yо‘lida biron-bir davlat hududiga
harbiy kuch bilan bostirib kirishdan kо‘ra g‘oyaviy tajovuz usulini qо‘llash ming karra
qulayroqdir.
Prezident I.A.Karimov mazkur tahdilarga qarshi kurashni xalqlarning ma’naviy-
madaniy kamoloti va tahdidga bardosh berish qobiliyatida kо‘radi. U jamiki insoniy
fazilatlarni takomillashtirish uchun zarur sharoit yaratish vazifasini qо‘yib, inson
tafakkurini rivojlanishi orqali taraqqiyotning tadrijiy yо‘l bilan amalga oshirilishi
lozimligini ta’kidlaydi. Bu aslida davlat tashqi siyosatining nechog‘lik insonparvarligini
kо‘rsatadi. Insonparvarlik, umuminsoniy qadriyatlarga sodiqlik, ularni asrab-avaylash bilan
birga zamon talablariga mos ravishda takomillashtirib borish-taraqqiyot mezoni, milliy
ravnaq asosi.
Globallashuv sharoitida Markaziy Osiyoga qaratilgan turli mafkuraviy xurujlardan
himoya himoya qilishda, har bir davlat va har bir halqning turli tahdidlarga bardosh bera
olish xususiyatlarini namoyon bо‘lishi bugungi kunning muhim ahamiyatga ega bо‘lgan
masalalaridan biridir. Bugungi kunda xalqlar hayotiga salbiy ta’sir kо‘rsatib kelayotgan
nomaqbul kо‘rinishlarni va odatlarni о‘z vaqtida anglash, ularni bartaraf etish yoki ular
keltiradigan noxush holatlarning oldini olish bugunning zarurati hisoblanadi.
Mazkur tadqiqot ishida biz ushbu masalalar yuzasidan fikr yuritar ekanmiz quyidagi
xulosalarga keldik:
1. Globallashuv sharoitida Markaziy Osiyo davlatlari munosabatlar tizimida
manfaatlar ustuvorligi va qarama-qarshiligi ma’naviy tahdid kо‘rinishida tobora kо‘proq
namoyon bо‘lib bormoqda. Ularning asl-mohiyatini, maqsadlarini yoshlarga tushuntirib
borishni zamon taqozo etadi.
2. Globallashuv sharoitida Markaziy Osiyo mamlakatlari siyosatining asosida
davlatlar mustaqilligi, respublikalardagi barcha xalqlarning manfaatlari, uning farovonligi
va xavfsizligi yotadi. Havfsizlik uchun kurashish uzluksiz davom etishi ta’lim oldidagi
yangi vazifalarni belgilab olishni talab etadi.
3. Bugungi kunda qurol-yarog‘ kuchi bilan zо‘ravonlik qilish emas, xalqlarni,
mamlakatalarni, dunyoni zabt etish uchun juda katta mafkuraviy qudratga, g‘oyaviy asosga
ega bо‘lish kerakligini hayotiy misollarda tushuntirib borish zarur.
Mavzuga oid tayanch tushuncha va iboralar
O‘zbekcha
Ruscha
Inglizcha
Ma’naviy taxdidlar
Duxovniye ugrozi
The spiritual threats
“Ommaviy madaniyat”
“Obshestvennaya kultura”
“The public culture ”
Ma’naviy – marifiy muhit
Duxovniye obrazovaniye
sferu
Spiritual - education
environment
Yoshlarni “ ommaviy|
madaniyat” ta’siridan
asrash
Berech molodyoj vlyaniye
“obshestvennaya kultura”
The protect young people
from the effect of “ the
public culture”
Yuksak ma’naviyat
yengilmas kuch
Visokoye duxovnost —
nepobedimiy sila
High morality is
unbeatable power
‘‘Ma’naviy – marifiy
muxitni sog‘lomlashtirish
Bit zdoroviye duxovniyu i
obrazovaniyu sferu
The regain health the
spiritual education
environment
Milliy an’ana va qadriyatlar
Natsionalnaya traditsiya i
obichiya
National traditional and
values
Axborot globallashuvi
Informatsiya globalinnost
The globalization of
information
Mafkuraviy ta’sirlar
Ideologicheskiy vlyaniye
The ideological
influences
Ma’naviy – axloqiy tarbiya Duxovniye - povedeniye
vospitaniye
The spiritual - moral
upbringing
Vatanga muxabbat
Lyubov k Rodine
The love to homeland
Yosh avlod ma’naviy
olami
Duxovniy mira
molodyojnim pokaleniye
The spiritual world of
young generation
Mafkuraviy immunitet
Ideologicheskiy Immunitet
Ideological immunity
Ma’naviy tajovuz
Duxovnoye napadeniye
Spiritual aggression
Sharqona axloq kodeksi
Vostochniye eticheskiye
kodeks
The cod of eastern ethic
Axborotlar xuruji
Informatsionnaya ugroza
Informations attack
Milliy qadriyatlar
Natsionalnaya sennost
National values
Umuminsoniy qadriyatlar
Obshechelovecheskiye
Sennosti
Values which belong to
common to all monkind
Global muhit
Globalniy sfera
Global environment
Yuksak texnologiyalar zamoni Era visokix texnologii
High technologies age
Axborot asri
Informatsionniy vek
Century of information
Milliy-ma’naviy xavfsizlik
Natsionalno - duxovnoye
bezopasnost
National spiritual safety
Xalqaro tashkilotlar
Mejdurarodniye
organizatsiya
International organazitions
Globallashuv jarayoni
Protsess globalizatsii
Globally protsess
Globalistlar
Globalisti
Globalists
Aksilglobalistlar
Aksilglobalisti
Aksilglobalists
Zamonaviy texnologiya
Sovremenniye texnologii
Modern technologic
Butun jahon internet
tarmog‘i
Vsemirniy internet set
World wide web
Mentalitet
Mentalitet
Mentalilation
Axborot va texnologiya
taraqqiyoti
Informatsionniye i
Texnologicheskiye razvitiye
Development of
information and
technology
Ommaviy axborot
Massovaya informatsiya
Public information
Axborot almashinuvi
Informatsionnaya obmen
Information
exchanging
Axborot xurujlari
Informatsionnaya ugroza
Information attacks
Kompyuter terrorizmi
Kompyuterniy terrorizm
Terrorism of computer
G‘arb madaniyati
Zapadnaya kultura
Western culture
Mafkuraviy tahdidlar
Ideologicheskiye ugrozi
Ideological threats
Sharq va G‘arb
Vostok i Zapad
East and West
Milliy qadriyatlar
Natsionalniye sennosti
National values
O‘zbek madaniyati
Kultura uzbeka
Uzbek culture
Ilg‘or an’analar
Aktivniy traditsii
Advanced tradions
Ma’naviyatimizning
rivojlanish tarixi
Istoriya razvitiya
duxovnosti
History of development of
our morality
Milliy istiqlol mafkurasi
Ideologiya natsionalnoy
nezavisimosti
National independence
ideology
Mafkuraviy monitoring
Ideologicheskiy monitoring Ideological monitoring
Elektronika asri
Vek elektroniki
Age of electronic
Mafkura poligonlari
Ideologicheskiy poligoni
Ideological ranges
Ma’naviy hayot
Duxovnaya jizn
Spiritual life
Mamlakatimiz kelajagi
Bezopasnost nashego
gosudarstvo
Safety of our country
Sog‘lom avlod kelajagi
Budusheye zdoroviy
pokoleniye
Future of healty
generation
Vatanparlik
Patriotizm
Patriotism
Zamonaviy kommunikatsiya
va axborot texnologiya
Sovremenniye
kommunikatsiya i
informatsionnaya texnologiya
Modem communication
and information
technologies
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati:
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A. Karimovning asarlari:
1.
Karimov I. A.
O‘zbekiston: milliy istiqlol, iqtisod, siyosat,
mafkura. Asarlar, 1-jild. –T.: «O‘zbekiston», 1996.
2.
Karimov I. A.
Bizdan ozod va obod Vatan qolsin. Asarlar,
2-jild. –T.: «O‘zbekiston», 1996.
3.
Karimov I. A.
Vatan sajdagoh kabi muqaddasdir. Asarlar,
3-jild. –T.: «O‘zbekiston», 1996.
4.
Karimov I. A.
Havfsizlik va barqaror taraqqiyot yo‘lida.
Asarlar, 6-jild. –T.: «O‘zbekiston», 1998.
5. Karimov I. A. Xavfsizlik va tinchlik uchun kurashmoq kerak. Asarlar,
10-jild. –T.: «O‘zbekiston», 2002.
6. Karimov I. A. O‘zbek xalqi hech qachon, hech kimga qaram bo‘lmaydi.
Asarlar, 13-jild. –T.:«O‘zbekiston», 2005.
7. Karimov I. A. Yuksak ma’naviyat - yengilmas kuch. –T.:«Ma’naviyat»,
2008. Karimov I.A. Jahon moliyaviy iqtisodiy inqirozi, uni O‘zbekiston sharoitida
bartaraf etishning yo‘llari va choralari – Toshkent, O‘zbekiston, 2009.
8. Karimov I.A. O‘zbekiston mustaqillikka erishish ostonasida. –Toshkent.:
«O‘zbekiston», 2011.
O‘zbekiston Respublikasining qonunlari:
1. O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi. –T.: «O‘zbekiston», 2014.
2. O‘zbekiston Respublikasining «Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar
to‘g‘risida» (Yangi tahrirda) gi Qonuni. –T.: «Adolat», 1998.
3. O‘zbekiston Respublikasining «Ta’lim to‘g‘risida»gi Qonuni. 1997 yil 29
avgust. /«Barkamol avlod – O‘zbekiston taraqqiyotining poydevori». –T.: «Sharq»,
1998.
4. O‘zbekiston Respublikasining «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi
to‘g‘risida» gi Qonuni.1997 yil 29 avgust. / «Barkamol avlod – O‘zbekiston
taraqqiyotining poydevori». –T.: «Sharq», 1998.
5. Виждон
6. терр
Asosiy adabiyotlar
1. Abdullayev Ye.V. Islam i «Islamskiy faktor» v sovremennoye Uzbekistane.
Sentralnaya AziY. №6, str. 87-100.
2. Abdullajonov O. «Diniy aqidaparastlikning kelib chiqishi, mohiyati va
O‘zbekistonga kirib kelishi». T., 2000.
3. Globalistika mejdunarodniy mejdistsiplinarniy entsiklopedicheskix slovar.
Moskva-Sank-Piterburg-Nyu-York, 2006.
4. Jo‘rayev N. Mafkuraviy immunitet. -T.: «Ma’naviyat», 2000. - 16 b.
5. Lafasov M. Ekstremizm, terrorizm tarixi va mohiyati. – T,: Iqtisod-Moliya,
2008.
6. Milliy istiqlol g‘oyasi: asosiy tushuncha va tamoyillar, -T.: «Yangi asr
avlodi», 2001.
7. Ma’naviy yuksalish yo‘lida. – Toshkent, Ma’naviyat, 2008.
8. Munavvarov Z. Dunyoviy davlat va din//Xalq so‘zi, 1998 yil 3 mart.
9. Nuriddinov M. Taraqqiyot va taassub//Xalq so‘zi, 1998 yil 4 fevral.
10. Rahimqulov A. Iymoningni yo‘qotma/ Mulkdor, 1998 yil 20 fevral.
11. Ochildiyev A. Globallashuv va mafkuraviy jarayonlar. - T.: «Muharrir»,
2009.
12. Otamurotov S. Globallashuv va millat. T. 2008.
13. Otamurotov S. Globallashuv va milliy-ma’naviy xavfsizlik. T.2013.
14. Saidov U. Globallashuv va madaniyatlararo muloqot. –T.: “Akademiya”,
2008.
15. Terrorizm – taraqqiyot kushandasi. Toshkent, 2002.
16. Tulupov A. ISHID fitnasi. –T.: «Movarounnahr», 2015
17. Umarov B. Globallashuv ziddiyatlari: iqtisodiy, ijtimoiy va ma’naviy jihatlari.
T.: “Ma’naviyat”, 2006.
18. Xolbekov M. Adabiyotda globallashuv. – «Tafakkur», 2006 y.4-son
19. Ergashev I. va boshq. Milliy istiqlol g‘oyasi: O‘zbekiston Respublikasi Oliy
ta’lim bakalavriat bosqichi uchun darslik. -T.: Akademiya, 2005.
20. Husniddinov
Z.«Islom:
yo‘nalishlar,
mazhablar,
oqimlar».
T.,
«Movarounnahr», 2000.
21. Uzbekitan
and
Cental
Asia.-
TSentr
politicheskix
issledovaniy.
Informatsionno-analiticheskix byullleten. IX-2007.
22. O‘zbekiston
Respublikasi:
entsiklopediY.
–
“O‘zbekiston
milliy
entsiklopediyasi” Davlat ilmiy nashriyoti, 2006.
23. Ubaydullaev U. Xalqaro terrorizm: tarixi va zamonaviy muammolari. –T.:
«Universitet», 2002.
24. Tulepov A. Islom va aqidaparast oqimlar. –T.: “Sharq”, 2014.
25. O‘zbekiston Respublikasining «Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar
to‘g‘risida» (Yangi tahrirda) gi Qonuni. –T.: «Adolat», 1998.
26. O‘zbekiston Respublikasining «Ta’lim to‘g‘risida»gi Qonuni. 1997 yil 29
avgust. /«Barkamol avlod – O‘zbekiston taraqqiyotining poydevori». –T.:
«Sharq», 1998.
27. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining «Milliy g‘oya targ‘iboti va
ma’naviy-ma’rifiy ishlar samaradorligini oshirish to‘g‘risida» gi
qarori. 2006 yil 25 avgust. /«Xalq so‘zi», 2006 yil 26 avgust.
28. O‘zbekiston Respublikasi: entsiklopediY. – “O‘zbekiston milliy
entsiklrpediyasi” Davlat ilmiy nashriyoti, 2006.
29. Qoraev S. O‘zbekiston viloyatlari toponimlari.- T.2005.
30. G‘oyibnazarov Sh. Xalqaro terrorizm: ildizi, omillari va manbalari.-T.:
“O‘zbekiston”, 2013.
Elektron ta’lim resurslari:
1. ww. tdpu. uz
2. www. Ziyonet. uz
3. www. edu. uz
4. www. ma’naviyat. uz
5. www. google.uz
6. www.gov.uz.
Do'stlaringiz bilan baham: |