Microsoft Word 13. Ma'Ruzalar matni

Aylanma  (joriy) aktivlar o‘ziga xos bo‘lgan bir qator ijobiy xususiyatlarga ega: 

a)  operatsion  faoliyatning  tovar  va  pul  oqimlarini  tartibga  solish  jarayonida  ularni 

tezlik bilan bir shakldan ikkinchi shaklga aylanishtirish imkoniyati mavjud; 

b) tovar va moliyaviy bozorlar kon'yukturasidagi o‘zgarishlarga tezda moslasha olishi 

natijasida  ular  korxonaning  operatsion  faoliyatini  osonlik  bilan  o‘zgartirish  va  yangilashga 

imkon yaratadi; 

v)  ularning  yuqori  likvidlikka  egaligi  –  zarur  bo‘lganda  korxonaning  qisqa  muddatli 

majburiyatlari bo‘yicha to‘lovlarni amalga oshirish uchun pul mablag‘lariga aylantirish tezligi 

yuqoriligi bilan xarakterlanadi; 

g) boshqarishning yengilligi – ularni aylanishi bilan bog‘liq boshqaruv qarorlari qisqa 

muddat oralig‘ida amalga oshiriladi.   

Aylanma aktivlarga xos salbiy xususiyatlar quyidagilar bilan xarakterlanadi: 

a)  aylanma  aktivlarning  pul  mablag‘lari  va  debitorlik  qarzlari  ko‘rinishida  bo‘lgan 

qismlari inflyasiya ta'sirida tezda o‘zining qiymatini yo‘qotish xususiyatiga ega; 

b) vaqtinchalik bo‘sh turgan aylanma aktivlar foydani shallantirish jarayonida ishtirok 

etmaydi  (qisqa  muddatli  moliyaviy  quyilmalarga  qo‘yilishi  mumkin  bo‘lgan  pul 

mablag‘laridan  tashqari),  ortiqcha  tovar-moddiy  zaxiralar  esa  ularni  saqlash  bilan  bog‘liq 

qo‘shimcha operatsion xarajatlarni amalga oshirishni talab etadi; 

v) tovar-moddiy qiymatliklar zahiralari tabiiy kamayish natijasida yo‘qotishlarga olib 

keladi; 

g)  debitorlik  qarzlari  ko‘rinishidagi  aylanma  aktivlarning  bir  qismi  tijorat 

sheriklarining sofdil emasligi oqibatida undirilmay qolib ketishi ham mumkin; 

Joriy  aktivlarni  maqsadga  muvofiq  tarzda  boshqarishni  ta'minlash  uchun  ularni 

turkumlarga ajratib o‘rganmoq lozim (22-chizma). 

Joriy aktivlar shakllanishining moliyaviy manbalariga ko‘ra korxonaning: