Тошкент-2021 3 Январь 2021 3-қисм Тошкент январь 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot»

Alisheriy” deb atadilar. Binoyi ham Hirotdan jo‘nash vaqtida eshagi uchun to‘qim tikuvchiga 
hech kimda mutlaqo uchramagan o‘zgacha bir to‘qim buyurtiradi va otini “Alisheriy” deb 
ataydi. U “poloni Alisheriy” nomi bilan mashhur bo‘ldi”. [1; 261]
“…So‘n daryosining pastida juda qalin daraxtlar ko‘rindi. U yerni Maner deb aytdilar. Shayx 
Sharafuddin Maneriyning otasi Shayx Yahyoning qabri o‘sha yerdadir. Modomiki, shuncha yaqin 
kelib qolgan ekanmiz, So‘ndan kechib o‘tib, So‘ndan ikki-uch kuro‘h quyiga tushib Manerni sayr 
qildik. Bog‘lardan o‘tib, mozorni tavof qildik. So‘n qirg‘ogiga kelib, g‘usl qildik, peshin namozini 
ado qidib, o‘rda tomonga yo‘l oldim…”[1; 499] bu parchada Maner teonimi keltiriladi. so‘ng bu 
teonimning etimologiyasi bilan tanishtiriladi va bu teonim antroponim asosida shakllanganligini 
bilib olamiz. shundan kelib qaraydigan bo‘lsak, Maner teonimi lingvopoetik jihatdan metonimiya 
asosida ma’nosi ko‘chganligini ko‘rishimiz mumkin. shu bilan birga bu parchada keltirilgan 
“So‘ndan kechib o‘tib, So‘ndan ikki-uch kuro‘h quyiga tushib Manerni sayr qildik” gaplarida 
metonimiya ko‘chimi badiiylikka, nutqiy tejamkorlikka sabab bo‘lgan. bajavr toponimi orqali 
so‘z o‘yini qilingan, ya’ni bajavr so‘zi “qal’a” nomi va “zulm bilan” ma’nosida qo‘llangan:
Qaror-u ahd bo yor inchunin nabud maro,
Gazid harj-u maro kard beqaror oxir.
Ba ishvahoyi zamona chi chora sozad kas,
Bajavr kard judo yorro zi yor oxir. [1; 307]
bu o‘rinda iyhom san’atini yuzaga kelishiga sabab bo‘lgan shakldoshlik xususiyatiga ega 
bajavr toponimidir. 

---

29
Январь 2021 3-қисм
Тошкент
“…Kechik ro‘parasiga tushgani va o‘ziga tortadigan joy bo‘lganligi bois “Nazargoh” deb 
atagandik, bu yerlarga ham yaxshi nihollar ekish kerak...” [1; 487]bu yerda Nazargoh toponimi 
metonimiya ko‘chimi uchun asos bo‘lgan.
“ “boburnoma” orqali o‘sha davr harbiy tizimiga xos bo‘lgan harbiy muomala, harakatlarni 
bildiruvchi bir qator terminlarni kuzatish mumkin. shunday harbiy muomala vositalaridan biri