Toshkent davlat iqtisodiyot

3.2- rasm. Mijozlarning-mijozlar bilan munosabatida WOM modeli 

 

Mahsulotlarni  ishlab  chiqaruvchilarga  ham,  yakuniy  foydalanuvchlarga  ham 

sotadigan  har  qanday  butlovchi  qismlar  ishlab  chiqaruvchi  bunday  ikki  mushkul 

imkoniyatidan  birini  tanlashdan  boshqa  iloj  yo‘q  holatga  tushib  qoladi.  Masalan, 

Cummins  Engine  kompaniyasi  bir  vaqtning  o‘zida  General  Motors  uchun  dizelli 

dvigatel  yetkazib  beruvchi  va  General  Motors  bo‘linmalaridan  biri  -  Detroit  Diyesel 

uchun asosiy raqobatchi sanaladi. Shunday ekan, General Motors kompaniyasidan yuk 

mashinasi  xarid  qilar  ekan,  xaridor  ikki  ishlab  chiqaruvchidan  birining  dvigateliga 

buyurtma berishi mumkin. 

Ayrim  holatlarda  mijoz ta’minotchi unga o‘z mahsulotini  iste’molchilar o‘rtasida 

ilgari  surishga  yordam  berishini  kutadi.  Boshqa  holatlarda  bunday  strategiyalar, 

ayniqsa, agarda bu  yashirin  ravishda qilinadigan bo‘lsa,  mijozning  o‘z  mijozlari bilan 

munosabatlariga  aralashuv  sifatida  ko‘rib  chiqilishi  mumkin.  Bunday  marketing 

faoliyati  diqqat  bilan  rejalashtirilgan  va  mijoz  bilan  birgalikda  tuzatishlar 

muvofiqlashtiriladigan  holatda  eng  samarali  bo‘ladi.  Savdo  vakilidan  sezilarli  vaqt 

xarajatlari,  reklama  faolligi  va  texnik  xizmat  ko‘rsatishni  talab  qiladigan  bunday 

harakatlar  xarakteri  ko‘pincha  muzokaralar  predmetiga  aylanadi.  Muzokaralar  unumli 

(Н

2

) Mahsulot bo’yicha jalb qilish

 

(Н

3

) Situatsion jalb qilish

 

(Н

4

) Savdo nuqtasida 

jalb qilish

 

WOM jo’natuvchi 

WOM qabul qiluvchi 

qanoatlanish 

 

WOM 

ma'lumot  

 

Yangi istе'molchi 

 

Н

5

 

Н

1

 

(Н

6

) Nazorat

 

(Н

7

) O’xshashlik

 

 

---

 

60 

 

bo‘lishi  uchun  mijozning  mijozlariga  ta’sir  ko‘rsatish  dasturi  maqsadlari  borasida 

kelishuvga  kelish  lozim  –  shu  tariqa  ikkala  tomon  sa’y-hisobotlar  natijasida  qanday 

foyda olishini ko‘rishi mumkin.