Қадимги юнон-рим тарихи


Rim imperiyasida (er. avv. III-V asrlari) qullar va kolonlar qo`zg`oloni



Download 1,7 Mb.
Pdf ko'rish
bet231/245
Sana31.12.2021
Hajmi1,7 Mb.
#237148
1   ...   227   228   229   230   231   232   233   234   ...   245
Bog'liq
qadimgi dunyo tarixi xrestomatiyasi 95147

Rim imperiyasida (er. avv. III-V asrlari) qullar va kolonlar qo`zg`oloni 
Sal’vian. Ilohiy hukmdorlik to`g`risida. V, 16-45 
 
Sal’vian  -  Galliyadagi  Massiliya
1
ning  yepiskopi.  O`zining  “Ilohiy  hukmdorlik  to`g`risida” 
asarida Rim imperiyasining so`nggi davrida soliq-to`lovlar va har xil majburiyatlarni  ko`payishi, 
hokim-noiblarning  su’istemollari  natijasida  hamda  boy  magnatlar  tomonidan  dehqonlar-shahar 
aholisini  ezilishini  qoralaydi.  Rim  fuqarolarining  mavjud  tuzumdan  norozi  bo`lib,  german 
qabilalari  yashagan  hududlarga  ommaviy  ravishda  ko`chib  ketishga    majbur  bo`lganliklari  va 
qachonlardir  sharafli  bo`lgan  Rim  fuqaroligidan  hamda  Rim  hokimiyatidan  voz  kechishga 
intilganlarihini ko`rsatadi. 
 
Ozgina  kishilar  uchun,  davlat  soliqlari-o`zining  o`ljasi  bo`lsa,  boshqalarni  xonavayron 
qiladi.  Fiskka
2
  tegishli  soliqlarni  undirishni,  ular  o`z  shaxsiy daromadlari  manbaiga  aylantiradilar. 
Va,  buni  na  faqat  oliy,  balki  eng  quyilar  ham,  na  faqat  hokimlar,  ularga  bo`ysunuvchilar  ham 
qiladilar.  Faqat shaharlargina emas, shunday munitsipiy va qishloqlar ham borki, u yerda shuncha 
tiran va kuriallar bo`lmasa? Shuningdek, ular bu unvondan tasodifan foydalanadilar, chunki kuchli 
unvonga egadek bo`lib ko`rinishi ham kerak… Shu bilan birga kambag`allarni talaydilar,  beva va 
yetimlarni  ta’qib  qiladilar  –  bu  shunday  darajadaki,  ularning  ko`pchiligi  kelib  chiqishi  urug`i 
noma’lum    bo`lmaganlardan  va  mo`l-ko`lchilikda  tarbiyalanganlar,  davlat  ta’qibi  g`azabidan 
o`lmaslik  uchun,  va  varvarlarda  rim  insonparvarligini  qidirgandek,  chunki  rimliklar  orasida 
varvarcha  insonni  taxqirlashga  chiday  olmaganlari  uchun  dushmanlarga  qochib  ketmoqdalar.    Va 
ular      qochib  ketayotganlardan  urf-odatlari  va  tillari  bilan  ajralib  tursalarda,  hatto  men  aytishim 
mumkin,  ularga  varvar,  badani,  kiyimlari  hidi  nafratli  bo`lsada  rimliklar  o`rtasidagi  shafqatsiz 
adolatsizlikdan  ko`ra,    biroq  endi    varvarlar  ichida  o`zlariga  yot  turmush  tarziga  chidashni  afzal 
ko`radilar.  Shuning  uchun,  ular  hamma  joyda  yoki  gotlarga  yoki  bagaudlarga  yoki  qandaydir 
viloyatlarda hokimiyatga ega bo`lgan boshqa varvarlarga ko`chib bormoqdalar: asir hisoblanadilar, 
asir  erkin  bo`lish,  erkin  hisoblanishni  ma’qul  ko`radilar.  Shuning  uchun,  ozod  bo`lib  asir 
bo`lgandan  ko`ra  ular  o`zlarini    asir  hisoblanishini,  lekin  ozod  bo`lishni  afzal  ko`radilar.  Shuning 
uchun    ilgari  rimlik  fuqarolarni  nomi  na  faqat  yuqori  baholangan,  shu  bilan  birga  qimmat  narxda  
sotib  olingan,  rim  fuqarolari  nomi  bilan,  endilikda  mensimaydilar  va  uni  chetlab  o`tadilar  va  na 
faqat kam qiymatli, balki jirkanch hisoblaydilar. 
 
Rim zulmini og`irligini shunday dalilidan yaxshisi yo`q. Rimlik mavqesi  hashamat va faxr 
keltirish  mumkin  bo`lgan  ko`pgina  obro`li  odamlar  va  zodagonlar,  Rim  talablarining 
shafqatsizligidan shunday ahvolga tushdilarki, rimlik bo`lishni xohlamay qo`ydilar…  
 
Endi  men  bagaudlar  to`g`risida  so`z  yuritaman,  qaysiki  ezilgan,  tahqirlangan,  ahmoq, 
qonxo`r  hokimlar  tomonidan    halok  qilinganlar,  Rim  erkinlik  huquqidan  mahrum  bo`lib,  hatto 
rimlik deb atalish sharafini yo`qotdilar. Va biz  ularni o`zlarini baxtsizliklarida ayblaymiz, ularning 
kulfatlari tug`dirgan ism bilan ataymiz, o`zimiz yaratgan ismni berib, ayb qo`yamiz: isyonchilar deb 
ataymiz,  bo`lmag`ur  odamlar  deb,  o`shalarni  biz,  o`zimiz  jinoyatga  majbur  qilamiz.  Boshqa  nima  
bagaudlarni  tug`dirdi,  bu  bizning  haddan  tashqari  jazolarimiz,  hokimlarning  buzuqligi, 
proskripsiyalar  va  talonchiliklarni  amalga  oshirgan  odamlar,  majburiyatlar  yig`imini  o`z  shaxsiy 
daromad manbalariga, soliqlarni – o`z o`ljalariga aylantirganlari emasmi? Ular yirtqich hayvonlarga 
o`xshab, ularni hokimiyati ostiga berilgan odamlari ustidan boshqarmadilar, lekin ularni yedilar va 
boyidilar, odatda qaroqchilar qilganidek na faqat  bu odamlarni talab, va ularni qiynab, ularni qonini 
so`rdilar. Va shunday bo`ldiki hokimlarning, talonchiligi bug`gan va halok qilgan  odamlar go`yoki 
varvarlarga yalandilar, chunki ularga rimlik bo`lishga yo`l qo`yilmadi.  
 
Qayerda  va  kimda  rimliklardan  boshqa  shuncha  bunday  yovuz  ishlar  mavjud?    Bizdan 
boshqa yana kimda shunday qonunsizlik hukm so`radi? Franklar bu jinoyatni bilmaydilar, gunnlar 
bu  jinoyatlardan  xoli,  vandallarda  ham,  gotlarda    ham  bunday  hech  nima  yo`q.  Gotlardan  bo`lgan  
varvarlar bundan shunday uzoqdalarki, bunday sinovlarga gotlar orasida yashaydigan rimliklar ham 
                                                 
1
 
hozirgi Marsel shahri.
 
2
 
davlat xazinasi.
 


 
 330 
 
 
duchor  qilinmaydilar.  Shuning  uchun,  u  yerda  barcha  rimliklarda  bitta  intilish:  Rim  huquqiga 
o`tishdan abadiy qutulish. Rim plebsida u yerda bir umumiy yolvorish: ularga varvarlar bilan birga 
hozirgi  vaqtda  hayot  kechirishga  ruxsat  berilish  edi.  Va  biz  gotlarni  yenga  olmaymiz  deb  yana 
hayron  qolamiz,  bu  vaqtda  rimliklar  bizdan  ko`ra  gotlarda  bo`lishni  afzal  ko`radilar.  Bizning 
birodarlarimiz    nafaqat  ulardan  bizga  qochib  o`tishni  mutlaqo  istamaydilar,  balki  bizlarni  qoldirib 
ularga qochib ketadilar. 
Хрестоматия по истории  древнего мира. М., 1991. 282-283 стр 
 

Download 1,7 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   227   228   229   230   231   232   233   234   ...   245




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish