Қадимги юнон-рим тарихи


Ulpian. Digestlar XV, 1, 7, 4



Download 1,7 Mb.
Pdf ko'rish
bet213/245
Sana31.12.2021
Hajmi1,7 Mb.
#237148
1   ...   209   210   211   212   213   214   215   216   ...   245
Bog'liq
qadimgi dunyo tarixi xrestomatiyasi 95147

 
Ulpian. Digestlar XV, 1, 7, 4 
 
Pekuliyda har xil mulk bo`lishi mumkin, va ko`chadigan va ko`chmas… 
 
Martsian. Digestlar, XV, 1, 40, 1 
 
Savol  tug`iladi,  pekuliy  qanday  tug`iladi?  Qadimgilar  shunday  aniqlaydilar:  -  bu  xo`jayin 
unga  berishi  majbur  bo`lgan  buyumlardan  tashqari  qul  oladigan  buyumlar.  Xo`jayin  beradigan 
tunika va shunga o`xshashlar pekuliy emas. 
Хрестоматия по истории  древнего мира. М., 1991. 271-272 стр 
 
Polibiy. Umumiy tarix 
 
VI kitob. 3,4 bob… Shunday qilib, (rimliklarda) ilgari aytganimizdek davlat hokimiyatining 
barcha uch ko`rinishi bor edi; bu ko`rinishlar o`rtasida hamma narsa shunday teng taqsimlangan va 
tegishli  tarzda  tartibga  tushirilgan  ediki,  hech  kim,  hatto  mahalliy  aholidan  ham  hech  kim  davlat 
qurilishi  demokratikmi,  aristokratik yoki  monarxiya edimi  deb  qat’iy qaror  qila  olmas  edi.  12. Va 
bu  tabiiy.  Aslida  agar  biz  konsullar  hokimiyatiga  e’tiborni  jalb  qilsak,  davlat  to`la  monarxiya  va 
podsholik  bo`lib  ko`rinadi,  agar  senat  hokimiyatiga-unda  aksincha  aristokratik,  agar  kimdir  xalq 
hokimiyatiga qarasa-yaqqol demokratik ko`rinadi.  
VI. 12. 1. Konsullar   qo`shinni yurishga olib chiqmagan paytlarida Rimda turib barcha davlat 
ishlarini bajaradilar. 2. Axir boshqa barcha qolgan mansabdor shaxslar, xalq tribunlaridan tashqari, 
ularga itoat bilan bo`ysunadilar, ular hamda senatga elchilik kiritadilar. 3. Buning ustiga konsullar 
muhokama qilish talab qilinadigan ishlarda senatorlarga hisobot beradilar va  qarorlarni bajarilishini 


 
 306 
 
 
kuzatadilar.  Konsullar  ixtiyorida  xalqni  vakolatidagi  barcha  ishlar  kiradi,  ular  xalq  yig`inlarini 
to`plashlari lozim va (unga) takliflarni kiritish, ko`pchilikni qarorlarini amalga oshirishlari lozim. 5. 
Konsullar  urushga  tayyorlanishda  va  umuman  harbiy  yurishlarda
1
  deyarli  yakka  hokimiyatga 
egalar. 6. Axir ularga ittifoqchilardan nima lozim topilsa, hammasini  talab qilishga ruxsat berilgan, 
harbiy tribunlarni tayinlashga, xizmatga yaroqlilarni tanlab askarlarni          to`plash.     7. Buning 
ustiga,      ular    harbiy lagerda ularga  
bo`ysinadiganlardan  har  qanday  kishini  jazolash  hukmiga  ega.  8.  Shuningdek  davlat  xazinasidan 
qancha talab qilsa, shuncha pulni sarflash ularni ixtiyorida, ularning orqasidan, ularning har qanday 
ko`rsatmalarini  bajarishga  tayyor  kvestorlar  yuradilar.  9.  Shunda  agar  kimdir  bu  hokimiyatga 
e’tiborini qaratsa (Rimda) davlat monarxiya va podsholik deb aytishi mumkin…  
VI.  13.  1.  Senatni  ixtiyorida  eng  avvalo  xazina  turadi.  Chunki  u,  barcha  kirim  va  chiqimga 
to`la  xo`jayinlik  qiladi.  2.  Kvestorlar  senatni  ruxsatisiz  hech  qanday  ehtiyojga  konsullar  talab 
qilganidan  tashqari  hech  nima  bera  olmaydilar.  3.  Va  boshqalarga  qaraganda  eng  muhim  xarajat 
senzorlar  har  besh  yilda  bir  marta  jamoat  inshootlarini  ta’minlash  va  qurishga  sarflanadigan  va 
boshqalarga qaraganda katta va eng muhim  xarajatga, senat xo`jayinlik qiladi va unga senzorlarga 
ruxsat senat tomonidan beriladi. 4. Shunday tarzda Italiyada sodir etiladigan va davlat tekshiradigan  
barcha jinoyatlar: xoinlik, fitna, zaharlash, mo`miyolash, o`ldirish kabilarga senat xo`jayinlik qiladi. 
5.  Bundan  tashqari  Italiyada  alohida  odam  yoki  polis  tortishuvini  yechish,  jazolash,  yordam  yoki 
himoyaga  muhtoj  bo`lsa,  bu  ishlarda  senat  chiqadi.  6.  Agarda  Italiyadan  tashqariga  kimgadir 
kelishuv uchun (yordamga) chaqirish uchun, (nimagadir) ruxsat uchun, urush e’lon qilish uchun bu 
to`g`risida senat  g`amxo`rlik  qiladi. 7. Shunday tarzda Rimga  elchilik kelsa,  ulardan  kimni  qabul 
qilish va kimga qanday javob berish kerakligiga senat javob beradi. Yuqorida aytilgan ishlarda xalq 
mutlaqo  hech  qanday  qatnashmaydi.  8.  Shunday  tarzda,  kimdir  Rimga  konsul  bo`lmagan  paytda 
kelsa,  davlat  to`la  aristokratik  ko`rinadi.  9.  …Barcha  ishlar  bilan  (rimliklarda)  senat  rahbarlik 
qiladi. 
VI.  14.  1.  Shuning  uchun,  davlatda  hokimiyatni  qaysi  qismi  xalq  qo`lida  deb  asosli  so`rash 
mumkin.  2.  Shu  vaqtda    senat    aytilganga  binoan,    barcha  ishlarga,  har-xil  kirim  –chiqimlarni  
boshqarganda  konsullar    bosh  qo`mondon  sifatida    urushda  tayyorlanishda    va  harbiy  yurishlarda  
cheklanmagan hokimiyatni egalladilar.3.Shu bilan birga  xalqni ishtiroki uchun,  hatto juda kuchli 
qatnashuvi  uchun    o`rin  qoladi.  4.    Chunki  davlatda  faqat    xalq  mukofotlash    va  jazolash 
hokimligiga    ega,  shu  bilan    birga  podsholiklar  va  ozod  davlatlar,  umuman  insoniyatning 
mavjudligini sharti mukofotlar va jazolar bilan yshlab turish yotadi. 
                                                                       Хрестоматия  по  истории    древнего  Рима.  М.,  1987. 
47-48 стр 

Download 1,7 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   209   210   211   212   213   214   215   216   ...   245




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish