Marhumlarni mo`miyolash
86. Buning uchun alohida ustalar qo`yilganlar, ular qaysiki vazifasi bo`yicha mo`miyolash
hunari bilan shug`ullanadilar. Qachonki ularga marhumni olib kelganlarida, ular qarindoshlarga
tanlash uchun marhumlarni yog`ochdan bo`yalgan tasvirlarini ko`rsatadilar. Shuningdek ustalar
(uni mo`miyolashda qo`llagan) mo`miyolashni eng yaxshi usulini aytadilar, menga bu holda kimni
nomini aytish joiz emas. Keyin ular ikkinchi va arzonroq oddiyroq usul, va nihoyat uchinchi - eng
arzonni taklif qiladilar. Keyin ular (qarindoshlardan)
qanday narxda,
(qanday usulda)
marhumni
mo`miyolashni so`raydilar. Agar narx to`g`ri kelsa qarindoshlar uyga qaytadilar, ustalar qoladilar
va tezda ishga sinchkovlik bilan kirishadilar. Boshda ular burun orqali temir ilmoq bilan miyani
ajratib oladilar. Bu usul bilan faqat miyani bir qismini, qolgan qismini
1
dorilarni purkash yo`li
bilan oladilar. Keyin o`tkir efiop toshi bilan kindikni kesib, butun qorin qismini ichki a`zolardan
tozalaydilar. Qorin qismini tozalab va uni pal`ma vinosi bilan yuvib ustalar uni yangiezilgan
xushbo`y moddalar bilan tozalaydilar
2
. Nihoyat, qorinni toza ezilgan mirra
3
, kasiya
4
va boshqa
xushbo`y moddalar (ladandan boshqa) bilan to`ldirib … (uni) yangidan tikadilar. Shundan keyin
jasadni 70 kun natriy eritmasiga soladilar. Biroq 70 kundan ko`p muddatni tugashi bilan jasadni
yuvib, visson gazlamasidan lentalarga kesilgan bint bilan (uni) o`rab kamyed
(u yelim o`rnida
ishlatiladi)
surkaladi. Shundan
keyin qarindoshlar jasadni qaytarib olib odam figurasi ko`rinishida
yog`och tobut tayyorlab, marhumni unga joylashtiradilar. Tobutga marhumni qo`yib uni oilaviy
sog`onada saqlaydilar, u yerda tobutni devorga tik holda qo`yadilar.
Хрестоматия по истории древнего мира. М., 1991. 37-39 стр
Tibbiyot
Bu yerda misrliklarni meditsina papirusidan ikki parcha keltirilib, ularda kasalni muolaja
qilish va da’volash bilan birga afsun-jodular to`g`risida ma’lumot olamiz. Biz qadimgi misrliklarni
tibbiyot sohasidagi yutuqlarini saqlanib qolgan Qadimgi Misr tibbiyot traktatlari orqali bilamiz,
shunday papiruslardan biri 20,5 metr uzunlikdagi Ebersning tibbiyot papirusi. U turli xil
xastaliklarga qarshi 900 gacha da’volash tavsiyalrini o`z ichiga oladi. O`liklarni mo`miyolash
tufayli misrliklar odam organizmini tuzilishini, qon aylanish jarayonini yaxshi bilishlari mumkin
edi. Natijada qator anatomik atamalarda belgilangan dastlabki anatomik bilimlar paydo bo`ldi.
Diagnostikani rivojlanishi to`g`risida bir qancha kasalliklar; oshqozon, teri usti, nafas yo`llari,
revmatizm kasalliklari va uni belgilarini aniq tavsiflanishi ko`rinadi. Misrda nazariy bilimlarni
umumlashtirishning birinchi urinishlari ko`rindi. “Yurakdan boradigan 22 qon tomirlari”
to`g`risidagi, qon aylanishi to`g`risidagi ta’limotlar bu ma’lum. Ba’zi tibbiyot traktatlarida
da’volashning o`ziga xos usullari beriladi. Tabiblar kasal turlariga qarab ixtisoslashganlar:
xirurglar, ko`z va tish tabiblari, ginekologlar va boshqalar. Da’volashda misrliklar dorivor o`tlar,
kukunlar, kastor moyi, turli tuzlardan foydalanganlari farmokologiyani rivojlanganidan darak
beradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |