Қадимги юнон-рим тарихи

taxtachalarda    tush    bilan  yozilgan.    Matnni    o`zgartirish    zarur    bo`lsa    belgi    pichoq    bilan 
qirilgan).   Quyosh  botishida [uyga o`rmondan  qaytishda u] ikki-uch  bog`lam   quruq  o`tin  olib  
kelishi  kerak. 
 
To`rtinchi    oyda  [qul    sholi]    o`tkazishi  lozim;      beshinchi    oyda  –  hosilni    yig`ishi;    
o`ninchidan    loviyani      yig`ishi.      U    ko`p    miqdorda      qamish    va      rami    (Rami    yoki    xitoy  
krapivasi  -    gazlama    tayyorlash    uchun    foydalaniladigan      ko`p    yillik    tolali    o`simlik)    va  
[ulardan]   ko`p arqon va  kanat  qilish. 
 
[Qachon]      yomg`ir    yog`ib    turganda    [qulga]      hech    ish    bo`lmaganda      [u]    o`t  va   
bambukdan    (ehtimol,  o`tdan  oyoq  kiyimi   -sandal,  bambuk-bo`yra,   Xitoy  uylarida,  asosan  
yozda    eshiklar      o`rnida    ishlatiladigan    parda)    qilish,    shaftoli,    qaroli,  nok,  xurmo    va    tut   
daraxtlari  o`tkazish  va o`stirish,  [qaysiki]  bir  daraxt  [boshqasidan  oralig`i]  uch  chjon  oraliq  
[ajratsin];    bir    qator  [daraxtlar    oralig`i    boshqasidan]    sakkiz  chi    (Chi  –  uzunlik    o`lchovi  – 
27,65sm)  (er.avv. 206  yildan  eramizning  8-yiligacha).  [Qachon]  mevalar pishganda,   [qul ularni  
yig`ishtirishi    [lozim],    [lekin  shu  bilan  birga  unga]    [ularni]    so`rish    yoki      mazasini    totib  
ko`rishga   ruxsat  etilmaydi. 
 
[Agar    tunda]    itlar    hursa,      [qul]    turishi      lozim:    qo`shnilarni      ogohlantirishi,   
darvozalarni,    eshiklarni  qattiqroq    yopishi    va    [qo`riqchi]      minorasiga    chiqishi,    [bong]  
nog`orasiga    urishi.    [Shu    bilan    birga  u]      qo`lida    qalqon    ushlashi,    nayza    bilan    qurollangan 
bo`lishi  kerak.   Pastga  tushib, [u  qayergadir  o`g`rilar  yoki  qaroqchilar  yo`qligini    tekshirish  
uchun]   barcha  atrofni  aylanishi  kerak.     
 
[U]    harakatchang  va  tez    ishlashi    [lozim].    [Unga]  ishsiz    sanqib    yurishga  ruxsat  
berilmaydi. [Qachon]  qul  keksaysa  va uni  kuchi  tugasa,  [u]  qamishni  ko`paytirishi  va  bo`yra  
to`qishi  [lozim]. [Qachon  u] ishni  tugatsa  va dam olmoqchi  bo`lsa,  [shunda u]  yana  bir dan 
[don]   tuyishi   lozim.   Kech  tushganda,  [agarda  unga] boshqa   ishlar   bo`lmasa,  [u]  kiyimni  
yuvishi  [lozim],  [u  shunday]   oq  bo`lsin. 

---

 
 147 
 
 
 
Agarda    [unga    shaxsiy      jamg`arma    mavjud      bo`lsa,    [uning]      xo`jayini      [ularni    o`z]  
mehmonlariga   sovg`a  qilishi  [mumkin].  Qulga   g`irrom  yoki  xususiy  ishlarni  olib  borishga  
ruxsat  berilmaydi; [uning]  barcha  ishlari   [xo`jayinga]  malum  bo`lishi  kerak.  “Agarda  qul 
yo`riqlarga    bo`ysinmasa,  -  yuz    tayoq    bilan    jazolanishi    lozim”.      Shartnoma    matnini    o`qish   
tugatildi.   Byao- lyao  [qo`rquvdan]  tili  aylanmadi,  [tilini  tishladi  va  lablarini  mahkam  qisdi.  
[Keyin  u] qo`llari  bilan  o`zini  ura  boshladi. Uning  ko`zlaridan  yoshlar  oqib  ketdi… 
 
[U  aytdi:  “Agarda  hammasi]  shunday    bo`lishi    kerak    bo`lsa,    janob    Van  aytganidek,  
yaxshisi    tezroq    sariq    yerga    qaytish    kerak    va    [mayli]    yerdagi    qurtlar    [meni]    peshonamni  
kemirsin.      [Agarda    men]  buni    bularni  hammasini    ilgari  bilganimda  edi.    [Men]  albatta  janob 
Vanga vino sotib olar edim. Haqiqatdan shunday yomon ishga jur`at qilmagan  bo`lar  edim?”. 
 
Хрестоматия по истории  древнего мира. М., 1991. 98-101 стр