Chizmachilik

Arralangan  yog‘och  materiallariga-  tagsinch,  yog‘och  to‘sin,  har  xil 
qirqilgan taxtalar ishlatiladi.
 
Yog‘ochdan ishlangan konstruksiyalarning elementlarini tayyorlab ishlatishda 
ular bir biriga mix, еlim, bolt, vint, yo‘g‘och, shponkalar orqali biriktiriladi.
 

---

286 
 
 a) 
Yog‘och konstruksiyalarning izometrik proyeksiyalari 
     
  b) 
3.7  -rasm 
 
To‘sin - tashqaridan berkitish uchun ishlatiladigan yog‘och materiali (3.8-rasm)  

---

287 
 
 3.8-rasm 
Yog‘och  materiallar  g‘o‘lasimon  va  arralangan  bo‘ladi  (3.9-rasm  a,b)  da 
bruslarni ulash, bruzlarni burchakli ulash ko‘rsatilgan. 
 
       3.9-rasm 
Duradgorlik  buyumlari  chizmalari.  Arralangan  va  ildiz  hamda  shox-
shabalardan  tozalangan  daraxt  tanasi  yo‘g‘och  deyiladi.  Duradgorlar  chizmalarga 

---

288 
 
qarab yog‘och konstruksiyalar, duradgorlik buyumlari va devor ichiga olinadigan 
mebellar  elementlarini  tayyorlaydilar  va  o‘rnatadilar  (3.10-rasm).  Shuning  uchun 
duradgorlik  kasbini  egallovchi  o‘quvchilardan  tayyorlash  va  montaj  chizmalarini 
juda yaxshi tushunish talab qilinadi. 
                 
 
3.10  -rasm 
  
Poz. 
Nomi 
Son   Material 
Eslatma 
1 
Proushinali brusok 
1 
Qayin 
 
2 
Shipli brusok 
1 
Qayin 
 
3 
Pona 
1 
Qayin 
 
 
Duradgorlik  ishlarida  sanoat  va  turar  joy  qurilishida  ishlatiladigan  material 
sifatida  xodalardan  foydalanilanishadi  hamda  ular  hamma  nina  bargli  va  yaproqli 
daraxt  turlaridan  foydalaniladi.  Qurilishda  nina  bargli  daraxt  xodasidan 
foydalaniladi.  Nina  bargli  daraxtlardan  tayyorlangan  arralangan  materiallar  
qarag‘ay, archa, oq qarag‘ay, tilog‘och va kedr yog‘ochidan tayyorlanadi. Umum 
qurilish  ishlarga  mo‘ljallangan  zagatovkalar,  qurilish  ishlarida,  mebellar,  qishloq 
xo‘jalik  mashinalarining  deallarini  tayyorlashda,  kemasozlikda,  aviasozlikda, 
parket, tarket qoplamalari tayyorlashda ishlatiladi.  
Geometrik  shakli  hamda  ko‘ndalang  kesimi  bo‘yicha  arralangan  materiallar 
bruslar,  taxtalar,  shpallar,  pushtaxta,  zagatovkalarga  ajratiladi.  Duradgorlik 
ishlarida  turar joy qurilishida ishlatiladigan materiallaridan 3.11-rasm,  a, b larda 
xonaning tepa qismi, eshik, stol, stul tasvirlangan. 

---

289 
 
Bruslar-  Yo‘g‘och  elementi  bo‘lib,  mix,  еlim,  bolt,  vint  orqali  biriktiriladi. 
Qalinligi, kengligi 100mm dan o‘rtiq bo‘lgan arralab ishlov berilgan materiallardir. 
Arralangan (tilingan) tomonlariga qarab bruslar ikki, uch, to‘rt kantli bo‘ladi. 
Brusoklar  –kenligi  qalinligidan  ko‘pi  bilan  ikki  martadan  ortiq  bo‘lmagan, 
yon qismi tilinib arralangan materialdir. 
Taxtalar  kengligi  qalinligidan  ikki  marta  ortiq  va  qalinligi  100mm  gacha 
bo‘lgan arralangan materialdir. 
Shpallar  temir  yo‘llarning  relslari  uchun  tayanchlar  sifatida  ishlatiladigan 
arralangan  materialdir.Shpallar  yon  chetlari  olingan  va  yon  chetlari  olinmagan 
bo‘ladi. 
Pushtaxta  xoda  bo‘lagi  bo‘yiga  tilganda  chiqadigan  yon  qismi.  Nina  bargli 
daraxt  turlarining  pushtaxtalari  tog‘  shaxtalarida  va  konlarida  mustaxkam 
materiallar sifatida ishlatiladi.