Chizmachilik

l.  Umumiy  ko‘rinish  chizmalari.  Buyumning  umumiy  ko‘rinish 
chizmalarida, uning ko‘rinishlari, qirqim va kesimlari beriladi. 
Umumiy  ko‘rinish  chizmalarida  buyumning  konstruktiv  tuzilishi,  asos 
qismlarining  o‘zaro  bog‘lanishi  va  ishlash  prinsipi  to‘g‘risida  tushuntirish  matni 
va buyumning tarkibi haqida boshqa ma’lumotlar beriladi. 
Umumiy  ko‘rinish  chizmalarida  buyumlarning  texnikaviy  xarakteristikalari 
to‘g‘risida ma’lumotlar berilishi ham mumkin. 
2.  Gabarit  chizmalar.  Gabarit  chizmalar  buyumlar  yoki  ularning  tarkibiy 
qismlarining  konturi  yoki  soddalashtirilgan  tasvirlari  bo‘lib,  ko‘rinishlar  soni 
mumkin  qadar  kam,  lekin  buyumning  tashqi  qiyofasi  to‘g‘risida  to‘la  tasavvur 
berishi zarur. 
Gabarit  chizmalarda  buyumning  tasvirlari  lloji  boricha  soddalashtiriladi  va 
asosiy  kontur  tashqarisiga  chiquvchi  buyumning  elementlari  doimo  ko‘z  ostida 
bo‘lishi lozim. 
Gabarit  chizmalarda  buyumning  siljiydigan,  harakatlanadigan,  qaytarib 
qo‘yiladigan qismlarining eng chetki vaziyatlari ko‘rinadigan qilib tasvirlanadi. 
Buyumning  gabarit  chizmalari  asosiy  tutash  yo‘g‘on  chiziq  bilan, 
harakatlanadigan qismlarining eng chetki vaziyatlari ikki nuqtali ingichka shtrix-
punktir  chiziq  bilan  tasvirlanadi.  Shuningdek,  buyumni  harakatlanadigan 

---

204 
 
qismlarining  eng  chetki  vaziyatlarini  alohida  ko‘rinishlarda  ham  tasvirlash 
mumkin. 
Buyumning  gabarit  chizmalarida  uning  gabarit  o‘lchamlari,  o‘rnatish  va 
boshqa  buyum  bilan  biriktirish  va  zarur  hollarda  kontur  tashqarisiga  chiqib 
turuvchi qismlarining o‘lchamlari qo‘yiladi. 
Gabarit  chizmalar  buyumlarni  ishlab  chiqish  uchun  mo‘ljallanmaydi. 
Shuning  uchun  buyumlarni  tayyorlash  va  yig‘ish  uchun  zarur  bo‘lgan 
ma’lumotlar bunday chizmalarda keltirilmaydi.