O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta'lim vazirligi

2 misol: 

Gorizontal  maydonning  qiyaligi  bilan  +20  m  belgili  yon  bag‘irlikni  va 

maydonni joy bilan bog‘lovchi yo‘lning kesishish chizig‘ini qurilsin (14.10 shakl). 

Maydonning  qiyalik  burchagi  1:2,  qo‘l  qiyaligi  1:4.  Joyning  gorizontal 

belgisi +17 m. Maydon to‘kma shaklda bajariladi.   

14.10 shaklda joyni bog‘lovchi maydon to‘g‘ri chiziqli og‘ma yo‘l hisoblanadi.  

14.9 шаклда 

---

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Yo‘l  qirg‘og‘i  A

20

D

17

  va  Ye

20

F

17 

gorizontallar  bo‘lib  hisoblanmaydi, 

shuning uchun qiyalik gorizontallari ularga parallel emas. 

Echish: tekislikning berilgan qiyaligi i = 1:2 bo‘yicha A

20

D

17 

og‘ma to‘g‘ri 

chiziq  orqali  tekislik  o‘tkazamiz.  To‘g‘ri  konusning  vertikal  o‘qini  uchini  A  deb 

belgilaymiz. Konus asosi +17 belgi bilan gorizontal tekislikda joylashgan. 

Konus  asosning  radiusi  (interval)  quyidagi  formula  bo‘yicha  aniqlanadi:        

R = L = 1/i = 1/1:2 = 2 m. 

     19 gorizontalning proektsiyasi V

19 

nuqtadan o‘tib aylana yoyi bilan urinma 

hosil qiladi va radius ikki masshtab birligiga teng. 

Qiyalik (tekislik G) ning qolgan gorizontallarni to‘g‘ri chiziqning nuqtalari 

AD (S

18

, D

17

 orqali  19 belgili gorizontalga parallel qilib o‘tkazamiz. SHu tarzda (R 

tekislik) qiyaligini  Ye

20

F

17

 to‘g‘ri chiziq orqali qurib olamiz. 

Qiyalik  (tekislik  ∆)  gorizontallarini  L  =  1/1:2  =  2  m  intervalda  o‘tkazib 

olamiz. 

Maydon  (tekislik  ∆)  qiyaligi  bilan  yo‘l  (G  va  R  tekisliklar)  qiyaligini 

kesishish  chizig‘ini  bir  xil  belgili  (A

20

K

17

  i  Ye

20

L

17

)  gorizontallarning  kesishish 

nuqtasi bo‘yicha aniqlaymiz.. 

3 misol: 

Qurilish  maydoni  bilan  yo‘lning  to‘g‘ri  chiziqli  to‘kma  uchastkasi  tutashgan 

topografik sirtni loyihalashda tuproq ishlari chegarasi qurilsin. 

 14.11  shaklda  +42  m  belgili  qurilish  maydonining  topografik  sirti  berilgan. 

Qiyalik burchaklari quyidagicha: 

O‘yma qiyalik i = 1:1; to‘kma qiyalik 1:1,5; yo‘l qiyaligi i = 1:6. 

 

 

 

 

---

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Tuproq ishlarini chegaralarni aniqlash uchun quyidagi ishlarni amalga oshirish 

talab etiladi: 

1.  Topografik  sirtning  42  gorizontali  bilan  maydoning  42  belgili  qirg‘og‘ida 

o‘yma va to‘kma kesishish chegaralarini aniqlash. Kesishish nuqtasi  nol nuqtali ish 

deyiladi.  

2. O‘yma va to‘kma qiyaliklariga Lv = 1/iv = 1 m i Ln = 1/in = 1,5 m (o‘yma 

va to‘kma qiyalik tekisliklarining ∆i, Ri qiyalik masshtablari berilgan) interval bilan 

gorizontallar o‘tkazish. 

3.  Yo‘lning  chetki  labini  (42-39)  interpolyatsiyalanadi.  Yo‘lning  chetki  labi 

orqali qiyalik gorizontallarini o‘tkazish uchun asosining radiusi  R = Ln = 1/in = 1,5  

m bo‘lgan yordamchi konus to‘kma tomondan o‘tkazish talab etiladi (to‘kma qiyalik 

tekisligi masshtablari Gi ,Ti). 

4.  Qo‘shni  qiyaliklarni  kesishish  chiziqlarini  bir  xil  belgili  qiyalik 

gorizontallaring kesishi nuqtasi singari quriladi. 

5.  Yer  –  tuproq  ishlarini  chegarasi  o‘yma  va  to‘kma  qiyaliklar  topografik 

sirtlarni  kesishish  chizig‘i  singari  quriladi.  Bu  chiziqlar  bir  xil  belgili  qiyalik 

gorizontallari bilan topografik sirtlarning gorizontallari kesishgan nuqtadan o‘tadi.