O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta'lim vazirligi

2.3. Xususiy vaziyatdagi to‟g‟ri chiziq 

 

Proektsiyalar tekisligiga parallel yoki perpendikulyar bo‘lgan to‘g‘ri chiziqqa 

xususiy vaziyatdagi to‟g‟ri chiziq deyiladi. 

1. Gorizontal proektsiyalar tekisligiga parallel to‘g‘ri chiziq  gorizontal to‟g‟ri 

2.1 шакл 

 

2.2 шакл                                                 2.3 шакл 

---

chiziq yoki gorizontal deyiladi va h harfi bilan belgilanadi. 

2. Frontal proektsiyalar tekisligiga parallel to‘g‘ri chiziq  frontal to‟g‟ri chiziq 

yoki frontal deyiladi va f harfi bilan belgilanadi.  

3.  Profil  proektsiyalar  tekisligiga  parallel  to‘g‘ri  chiziq  profil  to‟g‟ri  chiziq 

yoki profil deyiladi va p harfi bilan belgilanadi. 

Xususiy vaziyatdagi to‘g‘ri chiziq qaysi proektsiyalar tekisligiga parallel bo‘lsa 

o‘sha proektsiyalar tekisligiga o‘zining haqiqiy uzunligida proektsiyalanadi. Qolgan 

ikkita  proektsiyalar  tekisligi  bilan  og‘ish  burchagi  (α,  β,  γ)  hosil  qiladi  va  o‘sha 

proektsiyalar tekisligiga proektsiyalanadi (2.4 – 2.6 shakl). 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2.4 шакл 

2.5 шакл 

2.6 шакл 

---

 

2.4  shakldan  ko‘rinib  turibdiki,  AB  to‘g‘ri  chiziqning  hamma  nuqtalari  H 

proektsiyalar tekisligidvn bir xil masofada turibdi, shuning uchun ixtiyoriy gorizontal 

to‘g‘ri  chiziqning  frontal  proektsiyasi  OX  o‘qiga  parallel  bo‘ladi.  Gorizontal 

chiziqning  profil  proektsiyasi  OY  ga  parallel  bo‘ladi.  Frontal  va  profil 

proektsiyalarining o‘lchami to‘g‘ri chiziqning haqiqiy o‘lchamidan kichik bo‘ladi. 

Bu  farqli  xarakterli  jihatlar  frontal  va  profil  to‘g‘ri  chiziqlar  uchun  ham 

tegishlidir.  

Xususiy  vaziyatdagi  to‘g‘ri  chiziqlar  proektsiyalar  tekisligiga  ham  tegishli 

bo‘lishi  mumkin.  Bunday  to‘g‘ri  chiziqlar  nolinchi  gorizontal  va  frontal  to‟g‟ri 

chiziqlar deyiladi (2.7 shakl). 

Bir  proektsiya  tekisligiga  parallel  ikkitasiga  parallel  bo‘lgan  to‘g‘ri  chiziqlar