S. Hasanov D. Abdumadjidova N. Ataeva shaxsning bilish jarayonlari

---

S.Hasanov D.Abdumadjidova N.Ataeva 

 

 

SHAXSNING BILISH  

JARAYONLARI

 

 

(Psixologiya nazariyasi va amaliyoti asoslari)

 

Ma`ruza matni  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Toshkent – 2016  

---

 

SHAXSNING BILISH  JARAYONLARI.

 

Diqqat to’g’risida tushuncha. Diqqat turlari. 

Diqqat  -  shaxsning  faolligini  hamda  uning  obyektiv  borliqdagi  predmet  va 

hodisalarga  tanlovchi  munosabatini  belgilaydi.  Diqqatda  odam  psixikasining 

moslashtiruvchi  vazifasi  namoyon  bo’ladi.  Agar  diqqat  bo’lmasa,  odamda  aniq 

maqsadga qaratilgan amaliy faoliyat ham bo’lmaydi. 

Diqqat muayyan sharoitlarda va vaziyatlarda mo’ljal olish imkonini beradi. 

Bunday  sharoitlarni  hisobga  olish  odam  amalga  oshirayotgan  faoliyatning  ongli 

ravishda kechishini va uning sermahsul bo’lishini ta’minlaydi.  

Har  qanday  masalaning  va  har  qanday  hayotiy  vazifaning  hal  kilinishi 

odamdan o’z diqqatini ana shu masalaning mazmuniga hamda uni bajarish uchun 

qilinadigan harakat usullariga qaratishni talab qiladi. 

Demak,  diqqat  qolgan  barcha  psixik  jarayonlardan  sezilarli  darajada  farq 

qiladi. Uning o’ziga xosligi shundan iboratki, u aks ettirish formasi singari psixik 

faoliyatning  mustaqil  turi  emas,  balki  boshka  psixik  jarayonlarning  uyushgan 

faolligidir.  Diqqat  inson  faoliyatining  barcha  turlarini  muvaffaqiyatli  amalga 

oshirishning va ularni samaradorligini ta’minlovchi muhim shartlardan biridir.  

Kishi  faoliyati  qanchalik  murakkab,  serzahmat,  davomiylik  jihatdan  uzoq 

muddatli, mas’uliyat hissini taqozo qilsa, u diqqatga shunchalik yuksak shartlar va 

talablar  qo’yadi.  Inson  ziyrakligi,  farosatliligi,  tez  payqashi,  sinchkovligi, 

dilkashligi  uning  turmush  sharoitida,  shaxslararo  munosabatida  muhim  omil 

sifatida xizmat qiladi. 

Diqqat  aqliy  faoliyatning  barcha  turlarida  ishtirok  etadi,  insonning  xatti-

harakatlari  ham  uning  ishtirokida  sodir  bo’ladi.  Shuni  alohida  ta’kidlab  o’tish 

kerakki,  diqqat  sezgi,  idrok,  xotira,  tafakkur,  xayol,  nutq  kabi  alohida  psixik 

jarayon  emas.  Diqqat  barcha  psixik  jarayonlarda  qatnashadi,  ularning