Yo. Abdullayev, T. Qoraliyev, sh. Toshmurodov, S. Abdullayeva

10-BOB. BANK REYTINGI VA UNI ANIQLASH USULLARI 

 

10.1. Bank reytingini aniqlash usullari 

 

[299]. XX asr oxirida har bir sohada o‘z yetakchilarini bilish istagi 

kuchaydi. Eng yaxshi korxona, eng yaxshi bank, eng yaxshi mutaxassis, 

eng rivojlangan tuman, viloyat, mamlakat va hokazolar. 

O‘z o‘rnini aniqlab olishga harakat qilish biznesga ham xos. Bu 

sohada ham dastlabki o‘nta eng yirik bank, ishonchlilar orasida eng 

ishonchli sug‘urta agentliklari, dunyoning yuzta eng yirik korxonasi va 

boshqalar aniqlanmoqda. Reyting bo‘lmasa, na butun amaliy hayotni, na 

shaxsiy hayotni tasavvur qilish mumkin. Chunki «Kimga qarab ish tutish 

kerak, kim bilan bitim tuzsa bo‘ladi, mening ishonchli sherigim kim?» 

degan muammolarga duch kelamiz. 

Reyting – bu muayyan obyekt yoki subyekt to‘g‘risidagi natijaviy 

baho bo‘lib, qaror qabul qilish bo‘yicha g‘oyat muhim vosita hisob-lana-

di. Chunki u, aytaylik, bankirga bankning taraqqiy etish yo‘nalishini, 

ishbilarmonlikning jonlanishini, demak, foyda olish imkoniyatlarini ham 

hech shubhasiz ko‘rsatib beradi. Shuningdek, reyting tizimi: 

 

banklar faoliyatini xalqaro amaliyotda qabul qilingan me’yorlar 

asosida qiyosiy tahlil qilishda; 

 

mazkur bankning moliyaviy bozordagi o‘rnini, nufuzini, shuning-

dek, muammoli banklarni aniqlashda; 

 

banklar taraqqiyotidagi mayl (tendensiya)larni kuzatish, umum-

lashtiruvchi va xususiy ko‘rsatkichlarning dinamikasini tahlil qilishda; 

 

banklar samaradorligiga baho berishda juda ham zarur. 

  Barcha manfaatdor tomonlarning xohish va istaklarini inobatga 

oluvchi reyting usuli yordamida aholi omonatlari qayerlarda ko‘proq, 

qaysi banklarda qanday foizlarda joylashtirilyapti, depozitlar bo‘yicha 

ahvol qanday, sertifikat va aksiyalarning sotib olinishi qay darajada kabi 

savollarga ham javob olish mumkin. 

 [300]. Xalqaro amaliyotda bank reytinglarini baholashning juda 

ko‘p turlari mavjud. Ular ichida quyidagi ikki usul eng ko‘p tarqalgan: 

 

miqdoriy ko‘rsatkichlar orqali baholash; 

 

sifat ko‘rsatkichlari orqali baholash.