Yo. Abdullayev, T. Qoraliyev, sh. Toshmurodov, S. Abdullayeva

 

 

5-chizma. Yirik banklarning tashkiliy tuzilishi. 

Ma’muriy guruh: oliy menejerlar qo‘mitasi, direktorlar 

kengashi raisi, prezident yoki ijro etuvchi direktor, katta 

vitse-prezidentlar 

Moliya va investitsiya 

guruhi 

Pul bozorlari byurosi va 

portfellar boshqaruvi 

Kapital bozori bo‘limi 

Aktivlar, passivlarni 

boshqarish 

Rejalashtirish bo‘limi 

Tijoriy kreditlar 

bo‘limi 

Qo‘zg‘almas mulk 

bilan tijoriy operat-

siyalar bo‘limi 

Korporatsiyalarga 

xizmat qiluvchi 

bo‘lim 

 

Kredit kartoch-

kalari bo‘limi 

Sho’ba banklari 

guruhi 

Кredit tahlili gu-

ruhi 

“Yomon” kreditlar 

guruhi 

Xususiy banklarga xiz-

mat qiluvchi

 

bo‘lim 

Trast xizmatlar

Ijro hokimiyati or-

ganlariga xizmat qi-

luvchi bo‘lim 

 

Uy-joy qurilishini 

kreditlash bo‘limi 

Oddiy istemolchi-

larga xizmat qiluvchi 

bank bo‘limi 

Depozitlarni 

sug‘urtalash bo‘limi 

Marketing bo‘limi 

Avtomobil bo‘limi 

Operatsion bo‘lim 

 

Audit va nazorat bo‘limi 

 

Mehnat resurslarini boshqarish bo‘limi 

 

Kassa bo‘limi 

 

Qimmatli qog‘ozlar bo‘limi 

 

 Bank nazorati organlari talablari-

ning 

bajarilishini kuzatuvchi guruh 

 

Hisob-kitoblarni amalga oshiruvchi 

buxgalteriya 

Xalqaro bank faoliyati bo‘limi 

 

 

Ko‘p millatli korporatsiya-

larni kreditlash bo‘limi 

 

savdoni moliyalashtirish 

bo‘limi 

 

tashqi bank byurosi bo‘limi 

---

 

22

Ushbu hujjatda O‘zbekiston banklari assotsiatsiyasi oldida turgan va 

yaqin yillarga mo‘ljallangan vazifalar, ya’ni: 

 

rivojlangan bank infratuzilmasini yaratish; 

 

qulay investitsiya muhitini shakllantirish; 

 

milliy bank tizimini jahon banklari hamjamiyatiga integratsiya-

lashtirish kabilar o‘z aksini topdi.  

Respublika hukumatining ulkan g‘amxo‘rligi tufayli Kompleks das-

turni amalga oshirishning ishonchli mexanizmi yaratildi. 

Chunonchi, respublikadagi barcha banklar 2 yil muddatga soliq-

lardan ozod etildi, undan bo‘shagan mablag‘lar esa Uyushma orqali das-

turni moliyalash va bevosita banklarning mustaqil oyoqqa turib olishi 

uchun sarflandi. MDH hududidagi bironta ham davlatda, O‘zbekis-

tondagiday, bank tizimi rivoji uchun bu qadar qulay shart-sharoitlar 

yaratilgan emas. 

Bugungi kunda O‘zbekiston banklari Uyushmasi o‘z bag‘rida 24 ta 

tijorat bankni birlashtirgan demokratik tuzilma bo‘lib, mavjud banklar 

manfaatlarining o‘zaro mutanosibligini va davlat tomonidan olib bori-

layotgan iqtisodiy siyosatning ustuvorligini ta’minlash faoliyatining aso-

siy yo‘nalishidir. 

O‘zbekiston banklari Uyushmasi o‘tgan davr mobaynida o‘z zim-

masiga qo‘yilgan vazifalarni bajara borib, mamlakatimizda birinchi mar-

ta moliyaviy xizmatning to‘la majmuyini ko‘rsatishga qodir va xalqaro 

andozalarga mos keladigan quyidagi 12 ta kompaniyani tashkil etdi: 

 

«Omonat-moliya» sug‘urta jamg‘armasi (1998-yil) 

 

«Ishonch» sug‘urta kompaniyasi (1996-yil) 

 

«Baraka» lizing kompaniyasi (1996-yil) 

 

«Uzkeysagrolizing» qo‘shma korxonasi (1997-yil) 

 

«Uzkeysservis» qo‘shma korxonasi (1997-yil) 

 

«Invest-trast» kompaniyasi (1996-yil) 

 

«Axbor-reyting» reyting kompaniyasi (1996-yil) 

 

«Hamroh-loyiha-invest» injiniring – konsalting kompaniyasi 

(1996-yil) 

 

«Plastik-kart» innovatsiya kompaniyasi (1996-yil) 

 

«Moliya-huquq-xizmat» huquqiy xizmat markazi (1996-yil) 

O‘z Ustav jamg‘armasining hajmiga ko‘ra, bu kompaniyalar Mar-

kaziy Osiyodagi eng yirik nodavlat tuzilmalari hisoblanadi. 

O‘zbekiston banklari Uyushmasi faoliyatining asosiy yo‘nalishlari 

quyidagilardan iborat: 

---

 

23

 

xo‘jaliklarning ustuvor tarmoqlarini rivojlantirish dinamikasini 

boshqarishga ko‘maklashish; 

 

O‘zbekiston Respublikasi bank ishini rivojlantirishda, hokimiyat 

organlari va boshqarmalar, O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki 

tomonidan iqtisodiyotni, pul muomalasini barqarorlashtirishga qaratil-

gan tadbirlarda va pul-kredit siyosatini amalga oshirishda ishtirok etish; 

 

bank tizimiga xizmat qiluvchi infratuzilmani rivojlantirish; 

 

chet el va mamlakat tajribasini o‘rganish asosida iqtisodiy islo-

hotlar sharoitida banklar ishini tashkil etishda yordam berish; 

 

bank ishida xalqaro andozalarni joriy etish; 

 

yirik dasturlarni bajarishda, banklar resursini ta’minlashda bank-

larga ko‘maklashish; 

 

bank mutaxassislarini tayyorlash tizimini takomillashtirish; 

 

o‘zaro ishonchni, banklar obro‘sini, ularning rahbarlari va muta-

xassislari bilan aloqasini, ishonchlilik va halollikni, o‘zaro va mijozlar 

o‘rtasidagi munosabatlarni, amaliy sherikchilikni qo‘llab-quvvatlash; 

 

banklarning xalqaro hamkorligini rag‘batlantirish, xalqaro moliya 

institutlari, chet el banklari, ularning ittifoqi va birlashmalari bilan ama-

liy aloqalarni rivojlantirish; 

 

hokimiyat, qonunchilik va ijroiya organlarida, Markaziy bankda, 

huquqni muhofaza etish va moliya organlarida banklar tutgan yo‘lni 

ifodalash va banklar amaliy manfaatini himoya qilish. 

Yuqorida qayd etilgan vazifalarni bajarish uchun Uyushma: 

 

qonunchilik va ijroiya organlari tomonidan bank tizimini rivoj-

lantirishga ko‘maklashuvchi, ularning ishonchliligi va mustaqilligini 

mustahkamlovchi hujjatlar qabul qilinishi yuzasidan takliflar kiritadi, 

banklarni ularning kundalik faoliyatini ma’muriyat va nazorat organ-

larining aralashuvidan saqlaydi; 

 

o‘z faoliyatini O‘zbekiston Respublikasi banklari bilan muvofiq-

lashtiradi; 

 

hokimiyat organlari va boshqarmalar bilan aloqa o‘rnatadi; 

 

pul-kredit siyosatining asosiy yo‘nalishlari bo‘yicha banklar va 

boshqa kredit muassasalari faoliyati ustidan nazoratni takomillashtirishga, 

pul muomalasini barqarorlashtirishga qaratilgan, kredit bozori va bank-

larga nisbatan oqilona soliq siyosatini qo‘llash bo‘yicha takliflar kiritadi; 

 

iqtisodiyot, bank ishi, kredit va qimmatli qog‘ozlar bozorini ri-

vojlantirish yo‘lida faoliyat ko‘rsatadi; 

 

banklarni tezkor, ilmiy-uslubiy axborotlar bilan ta’minlaydi; 

---

 

24

 

turli konferensiyalar, simpoziumlar, seminarlar va ko‘rgazmalar 

tashkil etadi; 

 

xalqaro moliya institutlari, chet el banklari va ularning birlash-

malari bilan hamkorlikni amalga oshiradi; 

 

tashqi iqtisodiy faoliyat olib boradi va boshqalar. 

Tijorat banklari, qo‘shma, chet el, investitsion va boshqa bank mu-

assasalari, shuningdek, bank tizimiga xizmat qiluvchi korxona, muas-

sasa va tashkilotlar Uyushma a’zolari bo‘lishlari mumkin. 

Uyushmaning yuqori boshqaruv organi – qatnashchilar qurultoyi 

hisoblanadi. Qatnashchilar qurultoyi uch yilda bir marta chaqiriladi. 

Kengashga uch yil muddatga saylanadigan rais boshchilik qiladi. 

Uyushma faoliyati qatnashchilar qurultoyi qarori yoki O‘zbekiston 

Respublikasi qonunchiligida ko‘zda tutilgan boshqa asoslar bo‘yicha 

to‘xtatiladi. 

[14]. Banklar o‘zining tarkibiy tuzilishi xususiyatlaridan kelib 

chiqqan holda quyidagi lavozimlar bo‘yicha xodimlarga ega bo‘lishlari 

mumkin: 

 

kredit mutaxassisi; 

 

kredit tahlili bo‘yicha mutaxassis; 

 

kreditlarni to‘lash (uzish) rejasi bilan shug‘ullanuvchi mutaxassis; 

 

bankning operatsion faoliyatini boshqaruvchi; 

 

bo‘lim boshlig‘i; 

 

bank axborot texnologiyasi, ya’ni kompyuterlar tahlili bo‘yicha 

mutaxassis; 

 

audit va nazorat bo‘yicha mutaxassis; 

 

moliyaviy tahlil mutaxassisi; 

 

trast operatsiyalari mutaxassisi; 

 

bankning xususiy shaxslarga xizmat ko‘rsatish bo‘yicha mutaxas-

sislari; 

 

xazinachilar; 

 

qimmatli qog‘ozlar va ular savdosi tahlili bilan shug‘ullanuvchilar; 

 

uzoq muddatli rejalashtirish bilan shug‘ullanuvchilar; 

 

marketing bo‘yicha mutaxassis; 

 

kadrlar boshqaruvchisi; 

 

xalqaro moliya va biznes masalalari bo‘yicha mutaxassis; 

 

xorijiy valuta savdosi bo‘yicha mutaxassis; 

 

bank investitsiyalari bo‘yicha mutaxassis; 

 

xavfsizlik bo‘yicha mutaxassis; 

 

---

 

25