O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi m. M. Azlarova yengil sanoat texnologiyasi

 
 
                                                 
59
 Haydarov O.A.  Poyabzal va charm-attorlik buyumlarni modellashtirish asoslari: o‗quv qo‗llanma  -T.: Sharq, 2010, 
28-b.
 

---

156 
 
11.6. Poyabzalning ichkio‘lchami (razmeri) va shakli 
Ommaviy  poyabzalning ichkio‗lchami (razmeri) va shakli oyoqqa loyiq hamda 
har  xil  sharoitda  kiyishga    mos  bo‗lishi  kerak.  Poyabzallar  ichkio‗lchamlari  hamda 
shakli bo‗yicha bir nechta razmerlarga va to‗laliklarga bo‗linadi. 
Hozirgi  paytda  poyabzal  sanoatida  bir  nechta:  fransuzcha  —  shtixmasli, 
inglizcha — dyuymli va 1964-yildan millimetrli sistema qo‗llanib kelinmoqda. 
Shtixmasli  sistemada  poyabzalning  razmeri  deb,  patakning  uzunligi  qabul 
qilingan.  Shtix  (st)  Fransuzcha  uzunlik  birligi  bo‗lib,  1  st  =  2/3  sm  ga  teng. 
Shtixmasli sistemada bir razmer ikkinchi razmerdan 1st ga farq qiladi: 
Nst = 0,15 (Lo.p + p-s), 
bu yerda: Lo.p — oyoq  panjasining  uzunligi; p — tumshuq qismidagi qo‗shimcha; 
s— tovon qismining siljishi. 
Poyabzalning  razmerini  aniqlashda  tumshuq  qismidagi  qo‗shimcha  (p)  (37-
rasm)  katta ahamiyatga  ega, chunki u  modaning  yo‗nalishiga qarab o‗zgarib  turadi, 
(s)  tovon  qismining  siljishi  esa 
poshnaning 
baland 
va 
pastligiga 
bog‗liq.  Shuning  uchun  bu  sistemada 
har bir oyoq panjasining uzunligiga bir 
nechta  razmerdagi  poyabzallar  to‗g‗ri 
kelishi mumkin. 
Inglizcha 
sistemada 
ham, 
poyabzalning 
razmeriga 
patakning 
uzunligi,o‗lchov  birligi  qilib  esa  1/3, 
(dyuym),  ya‘ni  8,46  mm,  yoki  1/6 
(dyuym), 4,23 mm qabul qilingan.