O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi m. M. Azlarova yengil sanoat texnologiyasi

Buyum  modelini    va  gazlamani  tanlash,  asoslash.  Bu  ishning  eng  ma‘sul 
bosqichi bo‗lib, keng assortimengda maxsulot tayyorlab berish, oqimni bir ma‘romda 
ishlashi va maxsulotning samaradorligi bilan bog‗liqdir. Tanlangan buyum modellari 
ikki  guruhga bo‗linuvchi  talablarga javob berishi kerak: 
1.  Kiyimning        sifati        va        aholi        talabi        xususiyatlarini  shakllanishini 
ta‘minlovchi iste‘molchi talablar; 
2.  Kam  mehnat  va  kam  material  sarflab  yuqori  sifatli  kiyim  tayyorlashga 
yo‗naltirilgan ishlab chiqarish talablari. 
Kiyimning   talab xususiyatlari    quyidagilar   bilan   aniqlanadi: 
a) gigiyenik; 
b) ekspluatatsion; 
v) estetik. 
Bitta  ishlab  chiqarish  oqimida  tikishga  mo‗ljallangan  modellar  belgilangan 
assortiment  talabiga  javob  berishi  kerak.  Model  konstruksiyasi  moddiy  jihatdan    va 
mehnatni sarflanishi tomonidan tejamli va qulay konstruksiyali bo‗lishi talab qilinadi. 
Modellar  mahsulot  sifatini  darajasini  ta‘minlab  beruvchi,  o‗rtachadan  yuqori 
murakkab ishlov beradigan ko‗rsatkichlarga javob berishi kerak. 
Kiyimning  sifati  va  uning  narxi  qo‗p  jixatdan    ishlov  berish  usuliga  va 
qo‗llaniladigan asbob-uskunaga bog‗lik. Shuning uchun yuqori sifatli buyumni ishlab 
chiqarishni ta‘minlaydigan tikish usullari tanlanadi. 
Kiyimga  ishlov  berish  usullari  va  qo‗llaniladigan  asbob-uskunalar  kiyimning 
mo‗ljallanishiga,  gazlamalarni  tikish  xususiyatiga  bevosita  bog‗liq.  Ishlov  berish 
                                                 
45
 Azlarova M.M., Shanazarova G.B. Yengil sanoat texnologiyasi. O‘UM. –T.: TDIU, 2017, 98-b. 

---

123 
 
usullarini va asbob-uskunalarni tanlashda buyum sifatini yaxshilash, buyumga ishlov 
berish  vaqtini  qisqartirish,  mexnat  unumdorligini  oshirish,  kiyim  tikish  qiymatini 
kamaytirish, asbob-uskunalardan va  tsex maydonidan, shuningdek ishchilarning ish 
vaqtidan  unumli  foydalanish,  xamda  mehnat  sharoitini  yengillashtirishning  turli 
variantlari solishtiriladi. 
Mavjud  texnologiyani  takomillashtirish  quyidagi  yo‗nalishlar  bo‗yicha  olib 
boriladi: 
- mashina operatsiyalarini solishtirma ulushini q o‗tarish; 
- elimli materiallarni qo‗llash jarayonini kengaytirish; 
- operatsiyalararo  namlab  isitib  ishlov  berish  operatsiyalarini  qisqartirish  va 
konsentratsiyalash; 
- detallarga ishlov berish texnologiyasini takomillashtirish; 
- kichik mexanizatsiya vositalarini qo‗llash. 
Ayrim 
detal 
va 
kiyim 
bo‗laklarini 
tayyorlashda 
kompleks 
mexanizatsiyalashtirishni, 
shuningdek 
avtomat 
va 
yarimavtomat 
uskunalar 
komplektidan foydalanish maqsadga muvofiqdir.