“Fakultetlararo umumtexnika fanlari” kafedrasi «Muhandislik chizmasi va eskizi» fanidan maruzalar matni muallif: Nurmetov M. R

Uchinchi chorak proyeksiyasi 
 
 
 
13.14-chizma
6
 
 
Proektsiya tekisliklarining almashtirish usuli bilan yechiladigan 
asosiy masalalar 
 
Epyurda yangi proektsiyalar tekisligining vaziyati yangi  proektsiyalar 
o`qining  vaziyati  bilan  to`la  aniqlanadi;  tekislikning  ikkinchi  izi 
ko`rsatilmaydi. Yangi proektsiyalar o`qining yo`nalishi har qaysi masalaning 
shartiga  qarab  belgilanadi.  Proektsiya  tekisliklarini  almashtirish  usuli  bilan 
echiladigan  hamma  masalalarni  gruppalarga  bo`lish  mumkin.  Gruppalardan 
har  biri  quyidagi  yasashlardan  birining  bajarilishini  talab  qiladi,  ya`ni 
proektsiya tekisliklari sistemasi shunday almashtirilishi kerakki: 
1. berilgan  to`g`ri  chiziq  yangi  sistemada  xususiy  holdagi  to`g`ri  chiziq 
(gorizontal eki frontal ) bo`lib qolishi; 
                                                           
6
 
K. Morling “Geometric and Engineering Drawing” Elsevier Ltd. Great Britain-2010. 192-193.
 

---

 
 
2.izlari  bilan  berilgan  tekislik  yangi  sistemadagi  proektsiya 
tekisliklaridan biriga proektsiyalovchi bo`lib qolishi; 
3.berilgan  umumiy  vaziyatdagi  to`g`ri  chiziq  yangi  sistemada 
proektsiyalovchi to`g`ri chiziq bo`lib, uning bir proektsiyasi nuqtaga aylanishi; 
4.  tekis  shakl  yangi  tekislikka  to`g`ri  chiziq  kesmasi  tarzida 
proektsiyalanishi; 
5.  berilgan  tekis  shaklning  tekisligi  yangi  sistemadagi  proektsiya 
tekisliklaridan biriga parallel bo`lib qolishi lozim. 
1 - misol: Н va V tekisliklar sistemasida A nuqtaning tasviri berilgan. 
V  tekislikni  V
1
  tekislikka  almashtirish  va  A  nuqtaning  V  dagi  a
/
 
proektsiyasini yasash kerak.( 7.1-chizma) 
 
 
7.1-chizma 
 
V  tekislik  H  ga  perpendikulyar  (gorizontal  proektsiyalovchi  )  qilib 
olinadi.  Bu  tekislik  yangi  frontal  proektsiyalar  tekisligi  deyiladi.  Uning 
gorizontal  izi  yangi  proektsiyalar  o`qi  deb  qabul  qilinadi  va  OX  bilan 
belgilanadi.  A  nuqtaning  V  tekislikdagi  a
/
  proektsiyasi  yangi  frontal