Таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

2950 «Товар билан бўлган ва бўш турган идишлар» -ушбу счѐт 
товар билан бирга бўлган ва бўш турган идишларнинг ҳолати ва 
ҳаракатини акс эттиришга мўлжалланган. 

2960 «Комиссион тартибда сотишга берилган товарлар» –бу 
счѐт махсус шаҳобчаларда комиссион тартибда сотишга берилган 
товарларнинг ҳолати ва ҳаракатини акс эттиришга мўлжалланган. 

2970 «Йўлдаги товарлар» –бу счѐт пули тўланган ва 
таъминотчидан жўнатилган, лекинда корхонага ҳали келиб тушмаган 
товарларни акс эттиришга мўлжалланган. 

---


2980 «Савдо устамаси» –бу счѐт савдо ва овқатланиш 
корхоналарида товарларга қўйилган савдо устамаларининг ҳолати ва 
ҳаракатини акс эттиришга мўлжалланган. 

2990 «Бошқа товарлар» –бу счѐт юқорида номлари зикр этилган 
счѐтларда акс эттирилмаган турли бошқа товарларни, масалан 
консигнацияга берилган товарларни, ҳисобга олиш учун мўлжалланган.
Юқорида келтирилган 2980 «Савдо устамаси» счѐтидан ташқари 
барча бошқа счѐтлар актив, доимий счѐтлар ҳисобланади, уларнинг 
дебетида товарларнинг қолдиқи ва кўпайиши, кредитида эса камайиши 
акс эттирилади. 2980 «Савдо устамаси» счѐти контрактив счѐт бўлиб, 
унинг кредитида қолдиқ товарларга тўғри келадиган савдо 
устамаларининг суммаси ва уларнинг кўпайиши, кредитида эса –савдо 
устамаларини камайиши акс эттирилади. Савдо устамаларининг 
суммасини товарларни сотилиши ва бошқа чиқимлари натижасида 
камайиши ушбу счѐтнинг кредитида «қизил ѐзув» билан ҳам акс 
эттирилиши мумкин. 
4-сон БҲМС га мувофиқ товарларни ҳисобга олишнинг иккита 
тизими мавжуд: 
1.Даврий ҳисоб тизими – бу тизим чакана савдо ва овқатланиш 
шаҳобчаларига тааллуқли бўлиб, унда ҳар бир товарнинг сотилиши 
қатъий ҳужжатлаштирилмайди, шу сабабли сотилган товарларнинг 
таннархини ҳар бир ҳужжат асосида аниқлаб бўлмайди. Ушбу 
тизимдаги корхоналар ҳисобот даври ичида товарларни сотиб 
олинишини вақтинчалик 9140 «Даврий ҳисобда товар-моддий 
бойликларни сотиб олиш» счѐтининг дебетида (кредит 6010 
«Таъминотчилар ва пудратчиларчиларга тўланадиган счѐтлар» ва 
бошқалар), товарларнинг давр бошидаги ва давр охиридаги 
қолдиқларидаги фарқни эса вақтинчалик 9150 «Даврий ҳисобда товар-
моддий бойликлар бўйича тузатишлар» счѐтининг дебетида (кредит 
2910 «Омбордаги товарлар») акс эттирадилар. Давр охиридаги 
товарларнинг қолдиғи ушбу усулда фақат инвентаризация қилиш йўли 
билан топилади. Ҳисобот давр охирига келиб, юқоридаги вақтинчалик 
счѐтлар 9910 «Охирги молиявий натижа» счѐтининг дебетига ѐпилади. 
Товарларнинг сотилиши ушбу усулда сотиш баҳосида қуйидаги ѐзувлар 
билан акс эттирилади: 
а) Нақд сотилганда