S. F. Abdirasilov

oddiy  naqsh  deyiladi. 
I nkrorlanayotgan  naqsh  geometrik  va  o‘simlik  elementlarining  bir- 
biriga  qo‘shib  ishlatilishi  natijasida  kichiklashib  yoki  kattalashib  borsa, 
luiiulay  naqshni 
murakkab  naqsh  deyiladi.  Naqsh  chizishda  ko‘pincha
217
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

simmetriya  degan  so‘z  ishiatiladi.  Simmetriya  grekcha  so‘z  boMib, 
oMchamlaming bir-biriga mos kelishi ma’nosini bildiradi.
Talabalar  naqsh  namunalarida  qo‘iianiladigan  ba’zi  atamalaming 
ma’nosini yaxshi bilib olishlari kerak.
Madoxili  (arabcha)-  bir-biriga  kirishib  turuvchi  demakdir. 
0
‘zbekistonda naqqoshiik amaliy san’atining hamma turlarida juda ko‘p 
tarqalgan  uslubdir.  Asosan  madoxili  shakli  lola  gulini  stilizatsiyalash- 
tirib  tasvirlashdan  kelib  chiqqan.  Lekin  xalq  naqqoshlari  gul  bargini 
chiroyli  ko‘rsatishga  intilib,  ulami  madoxili  shaklida  tasvirlaydilar. 
Madoxili asosan uch yaproq shaklidan iboratdir.
IsUmi  (arabcha) -  yugumvchi  demakdir.  Islimi  to‘g‘ri  y o i   ichiga 
iion izi shaklida egri chiziqli o‘simlik elementlaridan chiziladigan naqsh. 
íslimi  naqqoshlikda  keng  tarqalgan  uslub  bo‘lib,  faqat  yo‘l  ichiga 
ishlanadi.  Islimi turdagi asosiy elementlar -  novda, yaproq, gul, g‘uncha 
kurtak, qalampir, meva, poya kabilar hisoblanadi.
Girix  (arabcha)  -   tuguncha  demakdir.  Bu  geometrik  shakllai'dan 
to‘g‘ri 
chiziqli 
elementlardan 
tuzilgan 
naqsh 
boMib, 
asosan 
me’morchilikda ganch, yog‘ochga o‘yib  ishlanadi.  Girixiar to‘rsimon va 
yulduzsimon  b o iib ,  yulduz  nurlarining  soni  5  tadan  16  tagacha boradi. 
Qadim  vaqtlarda  me’morchilikda  deraza  o ‘mida,  girix  uslubida 
ishlangan panjaralar qo‘yilardi.  Bundan  tashqari,  imoratning devorlarini 
bezashda  girix  uslubi  qoilanilib,  kataklari  orasiga  turli  naqshlar 
ishlangan.