S. F. Abdirasilov

11. Naqsh kompozitsiyasi ustida ishlash
Mazmuni:  Naqqoshlik  tarixi.  Uning  turlari.  Naqsh  unsurlari  -   barg, 
gul,  shoxcha,  geometrik  shakllami  qayta  ishlash  asosida 
naqsh  unsurlarini  yaratish.  Naqshlardan  namunalar 
ko‘chirish.  Ijodiy  naqsh  kompozitsiyasi  ustida  ishlash. 
Naqshda rang xususiyatlari.
Topshiriq 
-  
Namunaviy 
naqsh 
kompozitsiyasidan 
nusxa 
ko‘chirish.  Y o i,  kvadrat  va  aylana  ichiga  naqsh 
kompozitsiyasi tuzish va tasvirlash.
Naqshlar,  asosan,  biron-bir  buyumni  idish-tovoqlami,  kiyim- 
kechaklami,  gazmol  va  gilamlami,  bino,  xiyobonlami  va  boshqa  shu 
singari narsalarni bezatish maqsadida qoilahadi.
Aytaylik,  rassom  gilam uchun naqsh chizmoqchi.  Dastavval  gilam 
nimaga  va  qayerga  moijallanganini  bilib  olish  kerak.  Devorga 
osiladigan b o isa , uning yuqori va pastki tomoni aniqlab olinadi. Bunday 
gilamda hayvoniar,  tabiat manzarasi tasvirlanadi.  Bordi-yu,  gilam yerga 
to‘shaladigan b o isa, u hamma tomondan bir xil ko‘rinishi kerak.
Naqqosh A.Qosimjonov, Yo.Raufov,  T.To‘xtaxo‘jayev, J.Hákimov 
(Toshkent),  A.Boltayev  (Xiva),  S.Norqo‘ziyev  (Qo‘qon)  va  boshqa 
ustalar san’atning bu turida mehnat qilib, shuhrat qozonganlar.
Naqshlaming  kompozitsiyasi  narsaning  shakli,  vazifasi  va  uning 
oicham iga  bogiiqdir.  Masalan,  so‘zana  uchun  tayyorlangan  chiroyli 
naqsh  devorga  chizilsa,  xunuk  chiqishi  mumkin.  Shuning  uchun  naqsh 
namunasini  tayyorlashda,  albatta,  u  nima  uchun  va  qanday  materialga 
chizilishini ham bilib olish kerak.
Naqshlar  oddiy  va  murakkab  b oiadi.  Bir  xil  shaklning  m aium  
oraliqda  takrorlanishi  yoki  qaytarilishiga