S. F. Abdirasilov

V.E.Savínskiy.
Qalamtasvir.
27
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Rossiyada  XX  asrning  ikkinchi  yarmida  «Tasviriy  san’at»  o‘quv 
predmetini  o‘qitilishini  yaxshilashda  bir  qator  pedagog  olim  va 
metodistlar  faollik  ko‘rsatdilar.  Natijada  «Рисование»  darsliklaridan 
tashqari  ko'plab  ilmiy-metodik  va  metodik  adabiyotlar  nashr  etildi. 
Bunda 
G.V.Labunskaya, 
V.V.Alekseeva, 
V.S.Sherbakov, 
A.G.  Shimanskaya,  A.V.Karlson,  G.I.Orlovskiy,  R.I.  Korguzalova, 
A.S. 
Brajnikova, 
N.N.Rostovtsev, 
V.S.Kuzin, 
E.V.Shoroxov, 
T.Ya. Shpikalova, B.P.Yusov kabilar samarali mehnat qildilar.
Bosh tasvirining metodik bosqichi. A.Solovyev, 
G.Smirnov, E.AIekseyeva. « 0 ‘quv qalamtasvir» 
qoMlanmasidan.
Rossiyada tas\ iriy  san’atni  o‘qitishning  psixologik  asoslari  haqida 
ham  ilmiy  tadqiqotlai- olib  borilib,  bu  haqda bir qator adabiyotlar nashr 
etildi.
Rossiyada  1970-yillarga  kelib,  umumiy  o'rta  ta’lim  maktablarida 
tasviriy  san’atni  o'qitish  mazmunini  to‘g‘ri  belgilash  va  uni 
takomillashtirish  borasida  bir  qator  olim  va  rassomlar  guruhi  paydo
28
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

ho‘ld¡. Bulardan biri badiiy tarbiya ilmiy tadqiqot instituti tasviriy san’at 
laboratoriyasining  mudiri,  professor  B.P.Yusov,  ikkinchisi  Rossiya 
maktablar  ilmiy  tadqiqot  institutining  tasviriy  san’at  laboratoriyasining 
mudiri,  professor  V.S.Kuzin,  uchinchisi  sobiq  Ittifoq  rassomlar 
Uyushmasining  kotibi,  uyushma  qoshidagi  estetik  tarbiya  komissiya- 
sining raisi rassom B.M.Nemenskiy edi.
Ular  mustaqil  ravishda  alohida-alohida  olim  va  metodistlar 
guruhini tashkil etib, tasviriy san’atdan sinov dasturlarini yaratdilar.
Birinchi  va  uchinchi  guruh  olimlari  tomonidan  tuzilgan  dastur 
«Tasviriy  san’at  va  badiiy  mehnat»  deb  nomlanib,  u  I-X  sinflarda 
o‘qitish uchun moijallangan edi. B.P.Yusov rahbarligida tuzilgan dastur 
har  bir  sinfda  bu  o‘quv  predmetini  ikki  soatdan  o‘qitilishini  nazarda 
tutgan edi.
V.S.Kuzin rahbarligida tuzilgan dastur esa  1-7-sinflarda haftasiga  1 
soatga  moijallangan  edi.  Bu  dasturlar  1985-yillarga  qadar  sobiq 
ittifoqining  o‘ndan  ortiq  maktablarida sinovdan  o'tkazildi.  Bu  dasturlar 
katta ijobiy natijalar berganligiga qaramasdan amaliyotga joriy etilmadi. 
Biroq,  undagi  ayrim  ilg‘or  g‘oyalar  yangi  tuzilgan  dasturlarda  o‘z 
ifodasini topdi.
Rossiyada  1970-2000-yillar davomida olib borilgan ishlar mazmu­
ni 
turli-tuman  boidi.  U  estetik  va  badiiy  tarbiyaga  doir  xalqaro, 
federatsiya miqyosida ilmiy-amaliy anjumanlar o‘tkazish, ilmiy-metodik 
to‘plamlar  naslir  etish,  o‘quvchilaming  ijodiy  ko‘rgazmalarini  tashkil 
etish yo‘nalishlarida amalga oshirildi.
Savollar:
1.  Misr,  Yunon,  Qadimgi  Rimda  tasviriy  san’at  o'qitishiga  doir 
ma’lumotlar haqida gapirib bering.
2.  Tasviriy  san’at  o‘qitish  metodikasini  rivojlanishida  Uyg‘onish 
davri rassomlarining xizmatlari nimadan iborat ?
3.  XVII-XIX asrlarda G'arbiy  Yevropada rasm chizishni o‘rgatish 
metodikasiga boigan qanday qarashlarini bilasiz?
4.  XVIII-XIX  asrlarda  Rossiyaning  pedagogika  o'quv  yurtlarida 
tasviriy san’atning o‘mi.
5.  I.D.  Preysler,  A.G.  Sapojnikov,  G.A.  Gippius,  P.P.  Chistyakov, 
D.N. Kardovskiylaming qo‘shgan hissalari nimadan iborat ?
29
www.ziyouz.com kutubxonasi

---