Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент кимё технология институти

8.2. Тескари алоқага эга ахборот тизимини бошқариш 
Тескари алоқага эга ахборот тизими тушунчаси асосий тузилмани тузишда, логистик 
тизимни бошқаришдаги жараёнларнинг турли томонларини интеграциялашда асос бўлиб 
хизмат қилади. Тескари алоқага эга ахборот атроф-муҳит имконияти яратилган, маълум 
тўғри қарорлар қабул қилиниб, улар шу муҳитни яхшилашга таъсир кўрсатган жойда 
мавжуд бўлади. 
Тескари алоқага кўрсатилган эга ахборот тизимини бошқариш тартиби 18-чизмада. 
Маркетинг бўйича ахборот Тақсимлаш бўйича ахборот 
Сотиш каналлари
Тузилма варақаси 
Сотиш башорати 
Транспорт накладнойлари 
Бозорни ўрганиш 
Сотувга буюртма
Транспорт накл.
Истеъмолчилар тўлови 
ишлаб чиқариш
(нақд пул тушуми) 
Лойиҳа чизмалари
Жамгармалар китоби 
Дебитор 
маҳсулот ишлаб чиқа- 
бўйича 
Трансп. наклади. 
риш мўлжал материал 
ҳисоб-кит. 
Материал
Молияни 
қимларини
бошқариш 
ишлаб чиқариш
бўйича ахборот 
бошқариш 
Маҳсулот ишлаб чиқариш
Лойиха чизмалари 

---

61 
бўйича ҳисобот 
Баҳолаш 
18-чизма. Тескари алоқага эга ахборот тизимини бошқариш тартиби. 
Тадбиркорлик бўйича интеграцион оқим ахбороти:

ҳисобда хатолар сони камаяди; 

қоғозбозлик иши камаяди; 

аввал яратилган ахборот блоклари келиштирилади. 
ЭҲМ базасида логистик ахборот тизимларини кўриш мобайнида, бир қанча 
тамойилларга риоя қилинади: 
1. Аппарат ва ахборот модулларини ишлатиш тамойили. Аппарат модули асосида 
радио аппаратуралар бош вазифасини мустақил бажарилган буюм сифатида тушунилади. 
Дастур ва аппарат модуллари тамойилига риоя қилиш шуни тақозо этади: 
* 
Бошқарувнинг турли даражаларидаги, ҳисоблаш техникаси ва дастурлар билан 
таъминлаш. 
* 
Логистика ахборот тизимлари вазифаси фойдасини кўтариш. 
* 
Улар нархини тушириш. 
* 
Уларни териш жамоаларини тезлатиш. 
2. Шароитдан келиб чиққан ҳолда босқичма-босқич тизимини яратиш тамойили. 
Бошқа автоматлаштирилган бошқариш тизимлари каби ЭҲМ базасида қурилган
логистика ахборот тизимлари, доимий ривожланишдаги тизимдир. Бу шуни билдирадики, 
лойҳалаштирилаётган вақтда доимий автоматлаштирилган объектларнинг ўсишини 
олдиндан кўриш, ахборот тизимлари орқали тарқатилаётган вазифалар ва ечиладиган 
Операцион 
карталар 
Истеъмолчиларнинг 
вақтинчалик жадвали 
Юк ташишни 
бошқариш 
Хисоб-китоб 
варақаларини тўлаш 
Иш хақи фонди 
хисоби 
Ишлаб чиқариш 
буюртмалари 
Махсулот сотиб олишга 
буюртмалар 
Материалларни жўнатиш бўйича 
талаб 
Иш кучи бўйича 
хисобот 

---

62 
масалалар сонини кенгайтириш. Лекин шуни назарда тутиш кераки, биринчи ўринли 
масалаларни танлаш логистик ахборот тизимларининг ривожланишига ва уни фойдали 
ишлатишга катта таъсир кўрсатади. 
3. Тўғри келган жойини жуфтлаш. 
Тўғри келиш жойларида, материаллар ва ахборотлар тўплами, ўз вазифаси 
чегарасидан ўтиб кетади. Шу тўғри келиш жойларидан ўзгарувчанлик билан ўтиб кетиш 
логистиканинг асосий вазифаларидан бири ҳисобланади 
4. Ўзгарувчан тизим тамойили. 
5. Тизимнинг қўлловчиларга қулайлиги тамойили “Инсон ва машина”.