oralig`ida zazor qoldirilib, katta kuchli tok zanjirga ulanadi-da, ularning birini
ikkinchisiga yaqinlashtiriladi. Bu xolda zagotovkalarni avvaliga kichik yuzalar
bo`yicha kontaktlantiriladi, ulardan tok o`tganda o`ta qizib eriydi va xatto qaynaydi
ham. Bu holda metallning bir qismi magnit maydoni ta`sirida tashqariga otiladi
ham . Qachonkim payvandlanuvchi yuzalar tozalanib tekis suyuqlangach, ular bir-
biriga bir muncha kattaroq bosimda bosiladi. Bu usuldan bir xil tipdagi
zagotovkalarni payvandlashda keng foydalaniladi.
Payvandlash joylarini
uzlukli suyultirib payvandlash. Bu
usulda
zagotovkalarni payvandlash mashinasining qisqichiga o`rnatib tok zanjiriga tokni
ulash bilan ular bir-biriga qisqa vaqt ichida bir necha bor kontaktlab ajratiladi.
Zagotovkani payvandlash yuzi to`la suyuqlangach, tok zanjiri uzilib,
zagotovkalar birini ikkinchisiga ma`lum vaqt bosim ostida siqib payvandlanadi.
Payvandlash jarayonida payvandlash joyidagi suyuqlangan metallning bir qismi
oksidlar va boshqalar bilan birga tashqariga siqib chiqariladi.
Nuqtali payvandlash. Bu usuldan qalinligi 0,5—5 mm gacha bo`lgan
metallarni ustma-ust qilib, nuqtalar bilan payvandlashda keng foydalaniladi.
Buning uchun metall listlarning birini payvandlash mashinasining pastki elektrodi
ustiga, ikkinchi listni uning ustiga qo`yib, ustki elektrodni unga tushirib, ma`lum
bosim bilan siqilgach, zaruriy tok zanjirga yuboriladi. (6.11-rasm, a). Katta kuchli
tok kontakt nuqtalardan o`tishida payvandlanuvchi zagotovkalarning ustki qismi
ichki qatlamiga ko`ra sekinroq qiziy borishi sababli listlarning elektrod bilan
kontaktli yuzalari kontakt nuqtaga yondashgan zonalari yuqori plastik holatga
o`tganda o`zagi suyuqlanadi.
6.11-rasm. Nuqtali payvandlash sxemasi:
(a)-ustma-ust payvandlash: 1-transformator; 2-chok; 3,4-elektrodlar; 5,6-
payvandlanuvchi listlar;
(b)-bir tomonlama nuqtali payvandlash: 1-ustki list; 2-ostki list; 3-o`rindiq;
(v)-normal ish siklogrammalari.
Bunda suyuqlangan o`zak metalli bosim ostida kristallanib, nuqta bo`yicha
payvandlanadi, keyin esa zarur bo`lsa boshqa joyini payvandlash uchun ustki
elektrod ko`tarilib, payvandlash joyi elektrod tagiga surilib, jarayon takrorlanadi.
Elektrodlar soniga ko`ra bir vaqtda bir va bir necha nuqtalar payvandlanishi
mumkin.
6.11-rasm, (b)da bir tomonlama o`rnatilgan elektrodlar bilan payvandlash
ko`rsatilgan. Tok ustki va pastki listlar 1 va 2 orasida taqsimlanish i hisobiga
listlarni payvandlash joyi zarur temperaturaga qiziydi. 6.11-rasm, (v) da normal ish
sikli diagammasi keltirilgan. Nuqtali payvandlashda sifatli choklar olish uchun
payvandlash joylari zang, moy, bo`yoq va boshqa kirlardan tozalanadi, bir-biriga
tekis yotishi lozim. Odatda bu usulda payvandlashda uglerodli va kam
legirlangan po`latlarni nisbatan kichik zichlikdagi tokda (80—150 А • mm
2
),
kichik bosimda (15—40 MPa) va 0 ,5 —3 soniyada tekis qizdirib payvandlanadi.
Ko`p legirlangan po`latlar, alyuminiy, mis va ularning qotishmalarini kattaroq
zichlikdagi tokda (160 -400 А mm
2
), kattaroq bosimda (100—150 MPa), 0,1 —1,5
soniyada tekis qizdirilib payvandlanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: