«Mahalliy xomashyolar va ikkilamchi resurslar asosida innovatsion texnologiyalar»



Download 9,62 Mb.
Pdf ko'rish
bet70/302
Sana24.02.2022
Hajmi9,62 Mb.
#226303
1   ...   66   67   68   69   70   71   72   73   ...   302
Bog'liq
1-JILD KONFERENSIYA

 
Фойдаланилган адабиётлар 
1. 
A.K. Haghi. Modern Nanochemistry. Nova Science Publishers. USA, 2011 
2. 
2.Garry G. Azgaldov. Applied qualimetry: its origins errors and 
misconceptions. Emerald Group Publishing Limited. 2011. 
3. 
Нанотехнология в ближайшем десятилетии под. ред. М. Роко; пер. с англ. 
Под.ред. Р.А. Андриевского. М. Мир, 2003 год. 295 стр.
4. 
Пул Ч., Оуэнс Ф. Нанотехнологии /пер. с англ. под. ред. Ю.И. Головина,
М. Техносфера, 2004. 328 стр. 
5. 
Wolf E.L. Nanopiysics and nanotеchnologiy. An introduction to 
ModеrnConcеpts in Nanosciеncе. Wеin'еim: Wilеy – VCh Publication, 2004. 300. 


118 
ХИТОЗАН ПЛЁНКАЛАРНИНГ ҲОСИЛ БЎЛИШИДА ХОМ 
АШЁЛАРНИНГ ФИЗИК – КИМЁВИЙ ХУСУСИЯТЛАРИ 
Н.Ж. Абдуллаев., Б.И. Саримсоқов., М.Р.Қодирхонов 
Наманган давлат университети 
Махаллий хом ашёлар асосидаги махсулотлардан хамда уларнинг қолдиқ 
қисмидан кундалик турмушда ишлатиладиган махсулотларни синтез қилиш 
хозирги куннинг долзарб вазифаларидан бири бўлиб қолмоқда. Ушбу 
вазифалардан бири йиллик қайта тикланадиган манбага эга полисахаридларни 
турли соҳаларда қўлланилиш даражасини ортиришдан иборатдир.
Биз олиб бораётган тадқиқотимизнинг оъбекти махаллий тут ипак қўрти 
ғумбаги “Bombyx mori” таркибидаги хитозан ва унинг хосилалари хисобланади.
Адабиётларда ушбу полисахариднинг кўлланилиш соҳалари хақида 
кўплаб маълумотлар келтирилган.
Хитозан хозирги кунда кўплаб озиқ-овқат ва тўқимачилик саноатида, 
биотехнологияда кенг қўлланиладиган янги фармакологик ва косметик 
препаратларнинг асосий таркибий қисми ҳисобланади [1]. Тирик тўқималар 
билан биомослик, биоинертлик, биологик парчаланиш каби хусусиятлари унинг 
тиббий ва биологик мақсадларда янги материаллар ишлаб чиқиш истиқболлари 
эканлигини кўрсатади.
Тайёрлаш усулига қараб хитозан макромолекуласида таркибида икки 
турдаги функционал гуруҳлар (-NH
2
-ОH) мавжудлигини эьтиборга олиб, ушбу 
аминополисаҳариднинг икки хил туз ва асос шаклларда хосил қилиш мумкин. 
Хитозан баъзи бир минералнинг сувли эритмаларида ва pH <6 да жуда кўп 
органик кислоталарда эрийди. Бироқ, хитозан плёнкалари одатда, сирка, 
суюлтирилган чумоли кислоталарнинг сувли эритмаларидан олинади [2,3,4].
Плёнка хосил бўлиши учун танланган хитозан молкуляр огирлиги 10000 ва 
тоза (Ч) сирка кислота Тsh1-0020340-08:2004 ни суюлтирилган эритмасидан 
фойдаланилди. 
Сирка кислота -(метанкарбон кислота) ўткир ҳидли, рангсиз, нордон, бир 
асосли карбон кислота. Сувсиз 98— 99% ли сирка кислота музга ўхшаганлиги 
учун "муз" кислота деб ҳам аталади. Суюқланиш температураси 16,75%, 
қайнаш температураси 118,1°, зичлиги 1055 кг/м
3
(15 С°да). Сув, спирт, эфир ва 
бензолда яхши эрийди.
Тажрибада хитозан плёнкасини хосил қилиш учун сирка кислотанинг 3% 
ли эритмасидан фойдаланилди. Тут ипак қурти “Bombyx mori” таркибидан 
ажратиб олинган хитозан ва сирка кислотани 1:10 нисбатда эритмаси хосил 
қилинди. Олинган эритма (3 гр) глицеринли Петри идишига қуйилди ва 22 
0
С 
хароратда 24 соат давомида доимий массага келгунча қадар қуритилди. 
Худди шу тажрибани рН= 4,5 бўлган ацетатли буфер эримада хам олиб 
борилди. Дастдлаб, тарозида 0,2 гр хитозан тортиб олинди. Олинган хитозан 20 
мл буферда эритилди.
Ушбу тадқиқотимизни иккита эритувчидан олиб боришдан кўзланган 
масқад, хитозаннинг эриш кўрсаткичларини солиштиришдан иборатдир. 


119 
Хар иккала эритувчида хам хитозан дастлаб бўкади сўнгра эрийди. Бу 
қиймат сирка кислотага нисбатан буферда тезроқ амалга ошганини кўришимиз 
мумкин. 
Олинган натижалардан кўринадики хитозаннинг эриш жараёни кислота 
миқдорига хам боғлиқ. Компонентлар моль нисбатлари 1:10 нисбатдан ортиши 
билан сирка кислотасининг хитозанга боғланиш даражаси ва олинган реакция 
маҳсулоти унуми сезиларсиз ўзгариши аниқланди.
Эриш жараёнинг ортишига боғлиқ бўлган яна бир омил бу хароратни 
ортиришдир.
А Б
1-
расм. Хитозан плёнкалар А) 10 % ли хитозан эритмасидан хосил бўлган 
плёнка. Б) 5 % ли хитозан эритмасидан хосил бўлган плёнка. 
Қуритилган плёнкаларнинг структуравий, физик-механик, гидрофил-
гидрофоб хусусиятларини ўрганиш, шунингдек уларнинг металл ионлари билан 
адсорбция хоссалари учун ишлатилган. Хитозан ва унинг поликомплекслари 
металл ионига сезувчан бўлиб, уни эритмасидан ўзига ютиб олади. Демак, 
маҳаллий хом-ашё хитозан ва унинг хосидаларидан олинган плёнкаларни 
металл ионларини ютиш қобилиятидан фойдаланган холда истиқболда металл 
ионларини ажратишда ишлатиш мумкин. 

Download 9,62 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   66   67   68   69   70   71   72   73   ...   302




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish