Qurilish vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

Soʻnmagan  ohak.    Kondan  keltirilgan  ohaktosh,  asosan  shaxtali,  kisman 
aylanma yoki doira shaklidagi xumdonlarda 950 - 1100
o
S haroratda pishiriladi. 
Shaxtali xumdonlar balandligi buylab kuritish, qizdirish, pishirish va sovutish 
bulimlariga  ajratilgan.  Xumdonning  balandligi  20  m,  ichki  diametri  4  m  gacha 
bo‘ladi. Xumdonga solingan 120 t  ohaktosh 24  soatdan  sung  bo‘lak-bo‘lak ohakka 
aylanadi. 
Shaxtali  xumdonlarning  afzalligi  shundaki,  pishirish  jarayonida  ajralib 
chikkan  issiklik  xom  ashyoni  kuritish  va  qizdirishga  xizmat  qiladi.  Yokilgi  urnida 
kumir ishlatilsa, uning kuli mahsulotning sifatini pasaytiradi. Suyuk yokilgi yoki  gaz 
ishlatilsa, ohak sifati ortadi. 
Xom ashyoni SO
2 
 tulik chikib ketguncha pishirish jarayoni davom ettiriladi. 
Bunda olingan mahsulot asosan SaO va MgO dan iborat bo‘ladi. SaO+MgO miqdori 
qanchalik  kup  boʻlsa,  shunchalik  olingan  ohakning  sifati  yaxshi  bo‘ladi.  Ohak 
tarkibidagi MgO ni miqdoriga qarab quyidagi turlarga boʻlinadi: 

---

52 
 
Kalsiyli – MgO miqdori 5% dan ortmaydi, 
Magnezial – 5 -20%, dolomitli – 20-40%. 
Pishirish vaqtida ohaktoshda parchalanish jarayoni boradi: 
SaSO
3

SaO+SO
2
 ; issiklik sarfi 3178 kDj/kg SaO. 
Nazariy jixatdan ohaktoshni pishirish jarayonida uning ogirligi 44% ga, xajmi esa 
10%  dan  20%  gacha  kamayadi.  Amalda  esa  ohaktoshni  tulik  parchalanishiga  xech 
kachon  erishib  boʻlmaydi.  Pishirish  natijasida  xosil    bo‘lgan  kalsiy  oksidi  kristall 
xolatdagi  romboedrik  koʻrinishiga  aylanadi,  u  energiyaga  boy  va  suv  bilan  tez  va 
intensiv ravishda  birikish qobiliyatiga ega boʻlib, suv bilan birikkandan keyin xajmi 
keskin oshadi. 
Pishirish  jarayonida  pishirish  harorati  ohaktoshni  pishirish  haroratiga 
yakinlashganda kub shaklidagi zich kalsit xosil bo‘ladi. Bu juda sekinlik bilan sunadi. 
Shuning  uchun  keskin  pishirilgan  ohak  tez  sunish  xususiyatini  va  sungandan  sung 
yaxshi texnologik xossalarini yoʻqotadi. 
Soʻnmagan tuyilgan ohak quyidagi sxema bo‘yicha ishlanadi 
Kesak ohak ombori 
 
Ta’minlagichli bunker 
 
Maydalagich 
 
Ta’minlagichli bunker 
 
Tegirmon 
 
                                                               Separator                                                 Yirik  
                                                                                                                                 donalari   
 
Tayyor mahsulot 
 
Tayyor mahsulot ombori 
 
Koʻplab beradigan mashina 
 
Iste’molchi 
Sungan ohak. 
Soʻnmagan ohakka suv ta’sir etsa, u quyidagi reaksiya asosida soʻnadi: 
SaO + N
2
O = Sa(ON)
2 
+ 1164 kDj/kg SaO 

---

53 
 
Ohak tarkibida uchraydigan magniy oksidi suv bilan quyidagicha reaksiyaga 
kirishadi: 
MgO + H
2
O = Mg(OH)
2