Qurilish vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

Qotishi.  Gidratlanish  (qotish)  -  bu  gips  bog‘lovchi  moddalarning  suv  bilan 
birikish  jarayonidir.  Bunda  yarim  molekulali  suvli  gips  qaytadan  kristall  xolatdagi 
ikki suvli gipsga aylanadi: 
CaSO
4
 * 0,5H
2
O + 1,5H
2
O = CaSO
4
 + 2H
2
O 
Natijada,  xosil  bo‘lgan  ikki  suvli  gipsni  kristallari  oʻzaro  bir-biri  bilan  chirmashib 
ketadi, shuni hisobiga uning zichligi ortib boradi. 
Akademik A.A.Baykovning nazariyasi bo‘yicha, gipsning qotishida asosan quyidagi 
fizik-kimyoviy jarayonlar ruy beradi. 
Qotish jarayoni uch davrdan iboratdir: kalsiy sulfatni erishi, yangi kristallarni xosil 
boʻlishi, kristallarni yiriklanishi.  
Gips  zarrachalari  gel  deb  ataluvchi  elimsimon  xolatga  aylanadi.  Natijada 
kolloid xolatdagi juda mayda zarrachalardan tashkil topgan gips xamiri xosil bo‘ladi 
va  tez  sur’atda  kristallana  boshlaydi.  Ikki  suvli  gips  zarrachalaridan  usayotgan 
ignasimon kristallar oʻzaro zichlashadi va mustaxkam tutashgan kristallga aylanadi. 
Kolloid  eritma  xosil  boʻlishi  va  uning  kristallanish  jarayoni  yarim  molekula  suvli 
gipsning ikki molekula suvli gipsga toʻla aylanishiga qadar davom yetadi. 
Gips  bog‘lovchi  moddani  ishlatilishi  uni  kristallanish  tezligiga  juda  katta  bog‘liq. 
Gips  bog‘lovchi  moddani  suv  birikishi  –  bu  ekzotermik  (issiklik  ajralib  chikish) 
jarayondir. 
Gips bog‘lovchi moddani suv bilan aralashtirilganda (gips suvga aralashtirish 
davomida sepiladi) okuvchan suyuk xamir xosil bo‘ladi, u tez quyuqlasha boshlaydi, 
lekin xali plastik xolatda bo‘ladi- bu gipsni quyuqlanishini boshlanganligini bildiradi; 
qotishini  boshlanishi  -  bu  gips  bilan  suvni  aralashtirgan  vaqtdan  boshlab  Vika 
asbobining xalqa idishiga solingan gips xamiriga botirilgan Vikani ignasi ostigacha 1 
mm yetmay qolgan vaqtgacha davrdir; kotiini tugashi esa Vika asbobining ignasi bor 
–yugi 1 mm botgandagi davrdir.