ÓzbekstAn tAriYxÍ

Kóshkinshixan 

hám ubaydullaxan 

húkimdarlıǵı

2—ózbekstan  tariyxı,  8- klass

http://eduportal.uz

---

18

Ubàydullàxàn húkimdarlıǵı dáwirinde Buxàrànıń paytaxt sıpàtındàǵı 

àbıroyı hár tárepleme ósti.

Ubàydullàxàn  óz  mámleketiniń  shegàràsın  shàybàniyxàn  dáwi-

rindegi  shegàràlàrdà  qàytà  tiklewge  háreket  etti.  ol  geràttı  bàsıp  àlǵàn 

iran  áskerlerin  birneshe  márte  jeńiliske  ushıràtqàn  edi.  sol  wàqıttà,  ol 

el ishkerisindegi siyasiy pıtıràńqılıqqà shek qoydı.

kóshkinshixannıń  balası  abdullàxàn  i  diń 

qısqà  waqıt  húkimdarlıǵınàn  soń  Mawa-

rawnnahrda  qos  hákimiyàtshılıq,  yàǵnıy  bir 

waqıttıń ózinde eki húkimdàr hákimiyatı ornatıldı.

olardan  biri  —  Ubàydullàxànnıń  bàlàsı  abdulàzizxàn  Buxàràdà, 

ekinshisi  kóshkinshixànnıń  bàlàsı  abdulàtifxàn  sàmàrqàndtà  húkim-

dàrlıq  ete  bàslàdı.  Biraq  olardıń  hákimiyatı  bekkem  emes  edi. 

Mámleket  birneshe  ǵárezsiz  hákimliklerge  bólinip  ketti.  sonıń  ishinde, 

Balx  hám  Badaxshanda  pirmuhammedxan  i,  tashkent  hám  túrk-

standa  nawrız  axmedxan,  karmana  hám  Miyankólde  iskenderxan 

ǵárezsiz bolıp aldı.

elde  júz  bergen  siyasiy  pıtırańqılıqtan  tashkent  hám  túrkstan 

húkimdarı,  súyinishxojanıń  balası  nawrız  axmedxan  paydalanıp 

qalıwǵa  qarar  etti.  samarqand  húkimdarı,  tuwısqan  aǵasınıń  balası 

abdulatifxan  menen  awqam  dúzip  1540-jılı  Buxaranı  iyeledi  hám 

hákimiyattı  óz  tárepdarlarına  tapsırdı.  1548-jılı  abdulatifxan  qaytıs 

bolǵannan  keyin,  samarqand  taxtın  iyeledi.  óz  atınan  teńge  pul  basıp 

shıǵarttı.  Mawarawnnahrdıń  kóplegen  qalalarında  onıń  atı  xutba  (neke 

qıyǵanda oqılatuǵın pátiya)ǵa qosıp oqıldı.

Biraq  karmana  hám  Miyankól  húkimdarı  iskenderxan  hám  onıń 

balası  abdullalar  nawrız  axmedxanǵa  boysınıwdı  qálemedi.  Buǵan 

qarsı nawrız axmedxan Miyankólge júris basladı. kúshlerge qaraǵanda 

nawrız  axmedxannıń  ústinligin  bilgen  áke-bala  Balxqa  ketiwge  máj-

búr  boldı.  abdullaxan  Balx  húkimdarı — aǵası  pirmuhammedxannıń 

járdeminde  nawrız  axmedxanǵa  qarsı  birneshe  márte  júris  qılǵannan 

soń  ǵana  jeńiske  eristi.  Jeńilgen  nawrız  axmedxan  Buxaranı 

taslap  samarqandqa  qayttı.  sońǵı  sawashta  hár  eki  tárep  te  jeńiske 

erispeytuǵının bilip, ortada kelisimge keldi. kelisimnen soń abdullaxan 

Ámiwdáryadan  ótip  Maymanaǵa,  nawrız  axmedxan  bolsa  Buxarada 

járdemshisin qaldırıp samarqandqa qayttı hám 1556-jılı qaytıs boldı.