Babayeva d. R


Boialar bilimini tekshirish va mustahkamlash uchun savollar



Download 9,9 Mb.
Pdf ko'rish
bet100/435
Sana31.12.2021
Hajmi9,9 Mb.
#224163
1   ...   96   97   98   99   100   101   102   103   ...   435
Bog'liq
Nutq ostirish nazariyasi va metodikasi.Darslik.Babayeva D (1)

Boialar bilimini tekshirish va mustahkamlash uchun savollar:

1. Bir yilda nechta fasl bor?

2. Siz qaysi faslni yoqtirasiz?

3. Mehnat haqida maqollar aytib bering.



4. Til tafakkur quroli va muomala vositasi. 

Til millatning noyob 

xazinasi bo‘lib, doimo og‘zaki va yozma holda namoyon bo‘lgan. Boy, 

yorqin, maroqli, nutq so‘zlayotgan kim bo‘lishidan qat’i nazar, uning 

nuri  hisoblanadi.  Tilni  olijanob  imkoniyatlari  nutq  orqali,  nutq jara­

yonida ochiladi. Nutq bo‘lmas ekan tilning cheksiz imkoniyatlari yu- 

zaga chiqmay qolaveradi. So‘z va g‘azal sultoni A. Novoiy til va nutq 

munosabatlarini shunday izohlaydi. «Til shuncha sharafi bilan nutqning 

qurolidir. Agar nutq noma’qul bo‘lib chiqsa tilning manfaatidir».

115



Demak,  til qanchalik zo‘r bo‘lmasin,  u nutq uchun qurol  sifatida 

xizmat qilarkan. Uning kuch qudrati nutq jarayonida namoyon bo‘lar 

ekan. Agar til o‘q bo‘lsa, nutq kamondir. 0 ‘qning qudrati, kamonning 

qudratiga ham bog‘liq.

Buyuk bobomiz A. Novoiy so‘zga shunday baho berganlar. 

«So‘zdirki, nishon berar o‘likka jondin,

So'zdirki, berur jonga xabar jonondin.

Insonki so‘z ayladi judo hayvondin,

Balki, guhari sharifiroq yo‘q ondin».

Qadimgi 


sharq  pedagogikasining  ajoyib  asarlaridan  biri 

«Qobusnoma»da  ham  til  va  nutqqa  alohida  e’tibor  berilganki,  ular 

hozir ham o‘z ahamiyatini yo'qotmaganini ko‘ramiz. Kaykovus bar- 

cha hunarlar ichida so‘z hunari -notiqlikni a’lo deb biladi:  «Bilinki 

hamma hunardan so‘z hunari vaxshi».

Shuning uchun ham kishi suxandon va notiq bo‘lishni ta’kidlaydi. 

Muallif notiqlikni egallashning yoflini tinimsiz mehnat va o‘rganish 

deb uqtiradi. 

i

Hikoyat:  «Shunday deb eshitdimki, bir kepha Xorun ar-Rashid bir 



tush ko‘rdi. Ya’ni og‘zidagi hamma tishlari to‘kilib tushgan emish. Er- 

talab turib bir ta’birchini chaqirib bu tush ta’biri nima ekanini so‘radik. 

Ta’birchi dedi: Ey amir al mo‘min sening huzuringda barcha qarindosh- 

urug‘laring o‘ladi, sendan boshqa hech kishi qolmaydi».

X orun  ar-Rashid  dedi:  «Mening  yuzimga  shunday  dard  anduh 

bilan to‘lgan so‘zni aytasanmi? Agar mening,qarindoshlarim o‘lsalar 

men  nima  ish  qilaman?  Va  qanday  qilib  kun  kechiraman?  -  deb 

ta’birchini yuz tayoq urishga buyurdi.  So‘ngra boshqa bir ta’birchini 

chaqirdi  va  tushining  ta’birini  so‘radi.  Ta’birchi  dedi:  Ey  amir  al 

mo‘min,  sening  umring  barcha  qarindoshlaringning  umridan  uzun 

bo‘ladi.  Xorun  ar  Rashid  dedi:  «Barcha  aqlning  yo‘li  birdir  va  ik- 

kovining  ta’biri  bir yerdan  chiqadi,  ammo  yuqoridagi  ta’birchining 

iborasi bilan keyingi ta’birchining iborasi orasidagi  farq kattadir», -  

dedi va Xalifa keyingi ta’birchiga yuz tilla berishini buyurdi.

Ey farzand, so‘zingni yuzi va orqa tomonini bilgin, ularga rioya qil- 

gin.  So‘zlaganda ma’noli gapir, bu notiqlikning alomatidir. Agar gapir- 

gan vaqtingda so‘zing qanday ma’noga ega ekanligini bilmasang, qushga

116



0‘xshaysan,  bunday  qushni  to‘ti  deydilar.  To‘ti  ham  so‘zlaydi,  ammo 

lo‘zining  ma’nosi bo‘hnaydi.  Shunday  kishini notiq (suxango‘y)  dey- 

mizki, uning har bir so‘zi xalqqa tushunarli bo‘lsin va xalqning har so‘zi 

unga 

ma’lum bo‘lsin. Bunday kishilar oqil (aqlli) lar qatoriga kiradi.

...Bilgan so‘zingni o‘z joyila ishlatgin, vaqtni bekor o‘tkazmagin. 

Agar 

vaqtni  bekor  o‘tkazsang,  donishmandlikka  putur  yetkazgan 

bo'lasan.  Hamma  vaqt  to‘g‘ri  gapir,  be’sanilikni  da’vo  qilguvchi 

bo‘lmagin,  bilmagan  ilmdan  gapirmagil,  shunda  ilmdan  non  talab 

qilma. Har qanday talabing bo‘lsa, bilgan ilm, ma’rifat va hunardan 

hozir bo‘ladi. Bilmagan ilm, ma’rifat va hunami bilmagan deb da’vo 

qilsang nech narsa hosil bo‘lmaydi va behuda zahmat chekasan.

Har  bir  so‘zga  quloq  sol,  tezlik  qilma.  0 ‘ylamasdan  so‘zlama. 




Download 9,9 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   96   97   98   99   100   101   102   103   ...   435




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish