O ‘ zbek tili

Lug‘at
majmua – комплекс
xalqaro miqyosidagi – 
в международном масштабе
uskuna – оборудование
imkoniyat – возможность
ta’mir – ремонт
qayta – вновь, снова
maxsus – особенный
136

---

O‘zbek tili 10-sinf
2) bir gap ikkinchi bir gapdan anglashilgan ish harakatning natijasini 
ko‘rsatsa: shamol juda zo‘raydi: daraxtlarning ancha-munchasi sinib tushdi.
3) agar biror gap boshqa bir gapning mazmunini to‘ldirsa yoki izohlasa: vazi-
fangiz shu: bironta odam bu xonaga kirmasligi kerak.
3. Ko‘chirma gapdan oldin, muallif gapidan so‘ng: u baland ovozda so‘radi: – 
kim bor? 
Ko‘p nuqta.
1. Ko‘p nuqta quyidagi o‘rinlarda qo‘yiladi: fikrning tugamaganligi, 
so‘zlovchining hayajonlanib yana nimadir aytmoqchi ekanligini ko‘rsatish 
uchun: agar hozir gapingizni to‘xtatmasangiz ... .
2. Ba’zan ko‘p nuqta so‘zlovchining o‘ylashi, mulohaza qilishini ko‘rsatadi: 
bugun… bugun oldingizga o‘tsam bo‘ladimi? 
3. Ba’zan kimningdir savoliga javob bermay indamay turganini ko‘rsatish uchun 
ko‘p nuqta qo‘yiladi:
– Mendan rozimassiz, bilaman kechirmaysiz…
– …
4. Biron so‘z yoki gapning tushirilganini ko‘rsatish uchun: vagonlarda keltiril-
gan yuklar …… 120 tonna edi.
 1-mashq. Berilgan gaplarni o‘qing. Tinish belgilarining qo‘llanishiga 
e’tibor bering.
1. 1996-yil 26-aprelda ta’sis etildi:
– Amir Temur ordeni;
– «Buyuk xizmatlari uchun» ordeni;
2. – Sen bizga xiyonat qilding, it uvli! ...
– Iqrormen.
– Tuzumni unutding!
– Tonmayman! (Abdulla Qodiriy)
3. Yig‘ilishda tajribali ishchilar: Rahim aka, Abdukarim aka va Sobirjonlar 
so‘zga chiqishdi. 4. U ichkariga shoshilib kirib ketdi: telefon anchadan beri jaring-
layotgan ekan. 5. Shamol juda zo‘raydi: daraxtlarning ancha-munchasi sinib tushdi. 
6. Daraxtlar, butalar shitirladi; kuzning salqin nafasi yuzga urildi.
137

---

 3-topshiriq. Berilgan hikmatni o‘qing va mavzu yuzasidan bahs-munozara 
o‘tkazing.
Luqmoni Hakim o‘g‘liga nasihat qilib aytadi:
– O‘g‘lim yalqov bo‘lma, yoshligingni g‘animat bil, ishlab qarilik payting uchun 
zahira to‘pla. Chumoli yoz bo‘yi ishlab qish uchun zahira to‘playdi. Undan ibrat ol.
 2-mashq. Gaplarni o‘qing. Har bir gapga berilgan tinish belgilarini to‘g‘ri 
qo‘yib yozing.
1. Ona Sardor tezroq bo‘l maktabga boramiz dedi.
Ikki nuqta, qo‘shtirnoq, vergul, vergul, vergul,qo‘shtirnoq, chiziqcha, nuqta.
2. Men Doniyor Mahmudov 2004-yil 11-fevralda Qo‘qon shahrida 
tug‘ilganman.
Tire, vergul, chiziqcha, chiziqcha, nuqta.
3. Akbar otaning so‘zini ikki qilolmadi.
Ko‘p nuqta.
4. Ona jon o‘g‘lim qahr-g‘azabli bo‘lma dedi.
Ikki nuqta, qo‘shtirnoq, vergul, qo‘shtirnoq, vergul, chiziqcha, nuqta.