“mashinasozlik” fakulteti «Yer usti transport tizimlari» kafedrasi

12-jadval. 
Yo`l 
toifasi 
Guruhlar bo`yicha bir kecha 
kunduzda yo`lning bir bo`lagidan 
o`tgan, hisoblangan avtomobillar 
soni 
Egiluvchanlik moduli MPa 
Takomillashgan 
O`tkinchi 
A 
B 
Mukammal 
Yengillash
-tirilgan 
1 
500 
- 
210 
- 
- 
2 
170 
- 
185 
150 
- 
3 
70 
700 
165 
135 
- 
4 
- 
250 
150 
115 
85 
5 
- 
120 
- 
90 
65 
 
Yo`l kiyimining asosiy vazifasi avtomobil og`irligini qabul qilib uni yig`ilgan 
holatda va  ruhsat  etilgan o`lchamdan  yer polotnosiga  uzatishdan iborat. Yo`l  kiyimi 
berilgan  og`irlikdagi  avtomobilni  hisoblangan  tezlik  bilan  harakatlanishini 
ta’minlashi  va  tabiiy  iqlim  omillari  ta’siriga  qarshi  mustahkamlikka  ega  bo`lishi 
kerak. Yo`l kiyimi quyidagicha konstruktiv qatlamga ega bo`ladi (42-rasm). 
 
42-rasm. Yo`l kiyimining qatlamlari.  

---

 
82 
1-qoplama – avtomobil g`ildiraklaridagi zo`riqishni bevosita qabul qiluvchi va 
tabiat omillari to`g`ridan-to`g`ri ta’sir etuvchi yuqoridagi qatlam. Qoplama yeyilishga 
yaxshi qarshilik ko`rsatishi va tik hamda ufq zo`riqishlar ta’sirida egilib bukilmasligi 
kerak,  yuzasi  tekis  va  o`dir-budir  bo`lishi  lozim.  Qoplama  tarkibida  ishqalanish 
qatlami bo`lib u yeyilish darajasiga qarab ishlatish jarayonida yangilanib turiladi. Suv 
o`tishiga  yetarli  darajada  qarshiligi  bo`lmagan  qoplamalar  ustiga  yupqa  ximoya 
qatlami qilinadi. 
2-asos – yuk ko`taruvchi qism hisoblanadi va u yuklamani yerli asos tuprog`iga 
uzatadi.  Asos  odatda  bir  necha  qatlamlardan  iborat  bo`lib,  ulardan  yuqori  qatlami 
mustahkam moddalardan qilinadi. 
3-qo`shimcha qatlam – asos tarkibining bir qismi bo`lib, qum va boshqa tabiiy 
moddalardan  yoki  ularning  organik  moddalar  bilan  aralashmasidan  tayyorlanadi. 
Qo`shimcha  qatlam  sovuqdan  himoyalash,  suv  o`tkazuvchi,  tekislovchi  va  boshqa 
vazifalarni bajaradi. 
Yo`l  kiyimi  rejalashtirilib  me’yorida  zichlashtirilgan  yerli  asos  yuzasi  (4)ga 
joylashtiriladi.  Uning  mustahkamligi  moddalarining  hamma  joyida  bir  xilligi,  yerli 
asosga  yaxshi  jipslashtirilganligi  va  suv  o`tkazishi  bilan  ta’minlanadi.  Yo`l  kiyimi 
ishonchli  va  tejamli  bo`lishi  kerak.  Demak  uning  to`xtovsiz  ishlash  extimollik 
darajasi  iqtisodiy  asoslangan  bo`lishi  lozim.  SniP  II-D.  5-72  va  2.05.02.-85  davlat 
andozasiga asosan yo`l kiyimlari quyidagi turlarga bo`linadi (13-jadval).