Tayanch so‘zlar: metrologiya, standartlashtirish, sertifikatlashtirish,
o‘lchash, antropometrik o‘lchash birliklari, O’zaro almashinuvchanlik (O’A), to’liq
O’A, chala O’A, tashqi O’A, ichki O’A, funktsional O’A, teshik, val, nominal
o’lcham, haqiqiy o’lcham.
.
1.1. “Metrologiya, standartlash va sertifikatsiya” fanining maqsad va
vazifalari
Metrologiya fan sifatida o‘lchashlar, ularga bog‘liq va tegishli bo‘lgan qator
masalalarni o‘z doirasiga oladi. Metrologiya aslida yunonchadan olingan bo‘lib,
o‘lchash, o‘lcham, nutq, mantiq, ilm yoki fan ma’nolarini bildiradi. Umumiy
tushunchasini oladigan bo‘lsak, metrologiya - o‘lchashlar haqidagi fan.
Inson aql-idroki, zakovati bilan o‘rganayotgan, shakllantirayotgan hamda
rivojlantirgan qaysi fanni, uning yo‘nalishini olmaylik, albatta o‘lchashlarga,
ularning turli usullariga, o‘zaro bog‘lanishlariga duch kelamiz. Bu o‘lchash usullari
va vositalari yordamida ularning birligini, yagona o‘lchashni talab etilgan aniqlikda
ta’minlash metrologiya fani orqaligina amalga oshiriladi. SHu sababdan hozirdagi
qaysi bir fan, ilmiy yo‘nalish, u hoh tabiiy, hoh ijtimoiy bo‘lmasin, albatta u yoki bu
darajada metrologiya bilan bog‘liq. Inson qo‘li etgan,faoliyati doirasiga kirgan
ammo o‘lchashlar va ularning vositalari yordamisiz o‘rganilgan, izlangan hamda
ko‘zlangan maqsadlarga erishish mumkin bo‘lgan birorta yo‘nalish yo‘q. SHuning
uchun ham metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlashtirish asoslarini bilish, uni
o‘z mutaxassisligi doirasida tushunish va amaliy qo‘llash texnika va texnologiya
soxalaridagi bakalavriat yo‘nalishlari bitiruvchilari uchun muhim omillardan biri
bo‘lib hisoblanadi.
“Metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlashtirish” fani texnika,
menejment va marketing sohalari yo‘nalishlarida bakalavrlar va muxandislar
tayyorlashda o‘tilishi lozim bo‘lgan fanlardan hisoblanadi. Oliy ta’lim andozasidan
kelib chiqib, ushbu fan talabalarda metrologiya, standartlashtirish va
sertifikatlashtirish bo‘yicha zarur va etarli bo‘lgan asosiy tushunchalarni
shakllantiradi.
“Metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlashtirish” fanini o‘rganishdan
maqsad: talabalarda xalq xo‘jaligining texnika-texnologiya, menejment va
marketing sohalaridagi ishlab-chiqarish, savdo, nazorat va iste’mol bilan bog‘liq
bo‘lgan turli metrologik, sifat boshqaruvi va sertifikatlashtirish bo‘yicha masalalar
bilan shug‘ullanish, hamda me’yoriy hujjatlar va standartlar bilan ishlash borasida
etarli bilim va malakalarni hosil qilish. Asosiy vazifalar esa talabalarni uzluksiz
ta’lim tizimida "Metrologiya, standartlashtirish va sifatni boshqarish" bo‘yicha
tayyorlashdan kelib chiqadi. Bunda maxsus fanlar doirasida rivojlanuvchi va
chuqurlashuvchi metrologiya, standartlashtirish, kvalimetriya sifatni o‘lchash va
sertifikatlashtirish bo‘yicha fundamental ma’lumotlar o‘rganiladi.
Sifat masalasi har bir ishda, u qanday ish bo‘lishidan qat’iy nazar, uning
asosiy baholash kriteriyasi (ko‘satkichi) bo‘lishi kerak. Agarda har bir inson o‘z
ishiga yuqori ma’suliyat bilan qarab asosiy baholash kriteriyasiga munosib ravishda
ish ko‘rsa hayotimiz kundan – kunga yaxshilanib borishi turgan gap, bu esa butun
mamlakat bo‘ylab sifat masalasini yuqori darajaga ko‘taradi. Quyida sifatning
virtual sxemasi (chizmasi) keltirilgan.
М
СК
ХТ
(М
ОЗ
М
)
ХС
Т
(ИС
О
)
ХС
Т
(ВТ
О
)
ста
нда
рт
аге
нтл
иги
Ўз
Ул
ча
ш
лар
М у офи лик
белгилари
в
қ
Ст
ан
да
рт
ла
р
Сифат
пойдевори
Ма сулот сифати,
экология, аёт ха фсизлиги
ҳ
ҳ
в
И л м ий с о циа л ва м а р ифий
с а л о ият
ъ
ҳ
2
1
а
ср
20
а
ср
19
а
ср
1
8
а
ср
Do'stlaringiz bilan baham: |