Iqtisodiy bilim asoslari

Nisbiy  ustunlik 

—  mamlakatda  biror  tovarni  ishlab  chiqarish  muqobil

qiymatining boshqa mamlakatlarga nisbatan arzon bo‘lishi.

Eksport

 — mamlakatda ishlab chiqarilgan va chet mamlakatlarga sotilgan

tovar va xizmatlar.

Import

— chet mamlakatlardan sotib olingan tovar va xizmatlar.

Tashqi  savdo hajmi

 — mamlakat import va eksportini tashkil etuvchi

tovar va xizmatlarining jami qiymati.

Tashqi  savdo  saldosi

  —  mamlakatning  eksport  va  import  hajmlari

orasidagi farq.

TASHQI SAVDO TARKIBI

Mamlakatning xalqaro savdodagi ishtirokining samaradorligi, uning eksport

va importining tarkibiga ham bog‘liq bo‘ladi. Rivojlangan davlatlar eksportining

hajmi katta bo‘lib, asosan, tayyor mahsulotlardir. Rivojlanayotgan mamlakatlar

eksportining  hajmi,  odatda,  kichik  bo‘lib,  asosan,  xomashyodan  iborat.

Respublikamiz tashqi savdo hajmi va tarkibini tahlil qiladigan bo‘lsak, mustaqillik

yillarida uning hajmi ortib, tarkibi yildan yilga o‘zgarib bormoqda.

Ingliz  iqtisodchisi  David  Rikardoning  shoh  asari

“Siyosiy  iqtisod  va  soliq  solish  qoidalari”  deb  ataladi.

Rikardoning  iqtisodiyot  olamida  Adam  Smitdan  keyingi

eng taniqli olim sifatida tan olishadi.

Rikardoning ilmiy izlanishlari xalqaro bozordagi savdo

erkinligi  masalalariga  qaratilgandir.  U  hozirgi  zamon

iqtisodchilari  nisbiy  ustunlik  qoidalari  deb  ataydigan

konsepsiyani birinchi bo‘lib ilgari surdi.

Rikardo olim sifatida xalqaro savdoni tariflar va boshqa

sun’iy  to‘siqlardan  iloji  boricha  holi  qilish  mamlakatlar

David Rikardo

(1772 – 1823)

iqtisodiyoti uchun foydali ekanini asoslab bergan.