O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

Asosisy  vositalar  ma’lumotlar  bazasini  shakllantirishdan  oldin,  Amortizatsiya 
xarajatlarini  aks  ettirish  usullari  (Sposobi  otrajeniya  rasxodov  po  amortizatsii) 
ma’lumotnomasi  to’ldiriladi  (menyu  Asosiy  vosita  -  Amortizatsiya  xarajatlarini 
aks ettirish usullari ( OS - Sposobi otrajeniya rasxodov po amortizatsii)). 
Qo’lda   bajariladigan faoliyatlarni diagrammalashtirish  
Qo’lda  bajariladigan  faoliyatlarni  diagrammalashtirishni  ko’rsatissh  uchun 
auditor  jarayon  va  ichki  nazoratni  hisoblash  uchun  narxlar  qatori  sistemasini 
diagrammalashtirishi  kerak  bo’ladi.  Auditor  nima  qilishni  aniqlash  uchun  narxlar 
tartibi  jarayoniga  aloqador  kishilar  bilan  suhbatlashishdan  boshlaydi.  Bu  ma’lumot 
boshqalariga  o’xshash  yozilgan  ma’lumotlar  to’plamiga  bog’laniladi.  Maqsad 
diagrammalashtirishni  ko’rsatish  ekanligini  unitmaslik  lozim.  Aniqlashtirish  uchun, 
Sistema ma’lumotlari oddiy. 
1.  Narxlar  bo’limidagi  hisobchi  email  orqali  xaridor  talabnomasini  qabul 
qiladi va qo’lda narxlar jadvalini tayyorlaydi. 
2.  Hisobchi  uning  1-nusxasini  ma’qullash  uchun  kredit  bo’limiga  jo’natadi. 
Boshqa  uch  nusxa  va  haqiqiy  nuxsa  vaqtincha  lik  to’ldiriladi,  qonuniy  kuchga  ega 
bo’lmaydi. 
3.  Kredit  bo’limi  hisobchisiga  kredit  bo’limidagi  saqlanayotgan  kredit 
yozuvlari nusxalariga qarshi xaridor talabnomasi kerak bo’ladi. 
4.  Narxlar hisobchisi kredit ma’qullanganligini ko’rgandan so’ng, u 1-nusxani 
xaridor  talabnomasini  faylga  tikib  qo’yadi.  Hisobchi  2-nusxani  omborga  3-  va  4-
nusxani yuklash bo’limiga jo’natadi. 
5.  Ombor 
hisobchisi 
mahsulotlarni 
yig’adi 
mol-mulk 
yozuvlariga 
ko’chirmalarni  qayd  etadi  va  mahsulotlarni  va  2-nusxani  yuklash  bo’limiga 
jo’natadi. 
6.  Yuklash  bo’limi  2-nusxani  va    ombordan  mahsulotlarni  qabul  qiladi  va  2-
nusxani kvitansiya sifatida tikib qo’yadi va xaridorga tovarlarni yuklaydi. Va nihoyat, 
hisobchi 3-va 4-nusxalarni yuklash bo’limiga hujjatlar orasiga joylashtiradi. 
Ushbu  faktlarga  asoslanib,  auditor  qism  sistemaning  diagrammasini  yaratadi. 
Diagrammalashtirish  diagramma  yaratuvchiga  katta  imkoniyat  beradigan  texnik 
malaka  singari  muhim  san’at  shakli  hisoblanadi.  Biroq,  dastlabki  obyektivlik 
sistemaning bir biriga o’xshamagan tavsifini ta’minlaydi. Xotirada esa aniq qoidalar 
va suhbatlar kuzatilishi kerak. 
1. 
Diagramma  u  ko’rsatadigan  sistemani  aniqlash  uchun  aniq  nom  bilan 
belgilanishi kerak. 
2. 
To’g’ri  belgilar  sistemada  turli  foydalaniladigan  narsalarni  ko’rsatish 
uchun foydalaniladi. 
3. 
Diagrammadagi barcha belgilar nomlanadi. 
4. 
Chiziqlarda  diagrammalash  jarayoni  va  voqealar  ketma-ketligini 
ko’rsatish uchun tor kursorlar bo’lishi kerak. 

---

37 
 
5. 
Agar  murakkab  jarayonlarga  aniqlik  uchun  qo’shimcha  tushuntirishlar 
kerak bo’lsa, matn izohi diagramma orqali nazarda tutilgan tikib qo’yiluvchi hujjatda 
yoki diagrammada aytib o’tilishi kerak.