Microsoft Word chapaklar mamlakati ziyouz com doc

O’N KUN - O’N YIL 

 

Bundan ko‘p yillar burun, saksoninchi yillarning o‘rtalarimidi, moskovlik bir yozuvchi do‘stimning 

Mojoriston haqidagi kitobchasini maqtab qo‘yib «baloga qolgan» edim. «Budapeshtni ko‘rmabsan — 

bu dunyoga kelmabsan! «Kichkina Parij» deydilar uni! Sen u yerga albatta borishing kerak!» deya 

qistab turib oldi do‘stim va o‘zi tashabbus qilib yozuvchilar uyushmasi orqali menga yo‘llanma 

to‘g‘rilab berdi, o‘zi samolyotga kuzatib qo‘ydi. Chinakam mo‘‘jiza shahar — Budapeshtni teng ikkiga 

bo‘lib oqadigan azim Dunay bo‘yidagi saranjom-sarishta, barcha shart-sharoiti muhayyo ijara 

xonadonda bir o‘zim o‘n besh kun istiqomat qildim. Ertalablari Iboya degan tarjimon ayol keladi, 

ikkovlon shahar bo‘ylab aylangani chiqamiz: turli-tuman muzeyu teatrlarga boramiz, qadimiy 

haykallarga to‘la istirohat bog‘larida kezamiz, kitob do‘konlari va nashriyotlarda bo‘lamiz, ko‘rgazma 

zallarini tomosha qilamiz, «Illyuzion» kinoteatrida o‘sha kezlar bizdan boshqa dunyolarda mashhur 

bo‘lgan filmlar namoyishida qatnashamiz, xullas, ko‘ngil tusagan go‘sha — o‘zimizniki. Bizga 

xo‘jayinlik qiladigan yoki qo‘ygan qadamimizni sanab yuradigan jonzot yo‘q. 

O’shanda men o‘n besh kun bir o‘zim yashab, biror daqiqa zerikkanimni eslayolmayman. Bu yerda 

esa, anjuman tugar-tugamas, ikki musofir o‘zimizni qayoqqa qo‘yarimizni bilolmay qoldik. 

Jahongashta zanjining kechagi zamzamasi ham ko‘ngilga g‘ulg‘ula solgan edi. Tovarish Yak tavsiya 

qilgan dasturni ko‘zdan kechirib, battar diqqatimiz oshdi: unda bizning taklif va istaklarimiz deyarli 

hisobga olinmagan, bari oldindan tayyorlangan ma’lum ro‘yxat bo‘yichami, ehtimol, otaxon shaxsan 

o‘zi imzo chekib tasdiqlagan «g‘oyaviy musaffo» manzillardan iborat edi. Ro‘yxatga ko‘z 

tashlagandayoq odamni esnoq tutardi: «Tovarish Xon Man Men nomidagi kashshoflar saroyida 

uchrashuv»; «Tov. Xon Man Men nomidagi partiya tarixi institutiga tashrif»; «Tov. Xon Man Menning 

uy-muzeyini ziyorat»; «Tov. Xon Man Men nomidagi tug‘ruqxonaga sayohat»... 

Ensamiz qotganini ko‘rib, qani, parvo qilsa bu tepsa-tebranmas tovarish Yak! «Aravamga 

mindingmi, ashulamga jo‘r bo‘lmoqqa majbursan! Xoxdasang shu, xohlamasang — hov ana, katta 

ko‘cha!» Men shaxsiy iltimosimni eslatgan edim, «keyinroq ko‘rarmiz» deya mujmat qilib qo‘ydi u. 

Goh pirdan, goh muriddan, debdilar. Garchi tovarish Yak piru biz murid bo‘lmasak-da, partiya 

tarixi muzeyiga olib borganida uni bir mulzam qilib, alamimizdan chiqmoqchi bo‘ldik. Sirasini 

aytganda, bu yer ham partiya tarixi emas, ulug‘ dohiy tovarish Xon Man Men hayoti va faoliyati 

tarixidan naql qiluvchi bir joy ekan. Sobiq kommunist, partiyaviy qonun-qoidalarni yaxshi biladigan 

---

Chapaklar yoki chalpaklar mamlakati (qissa). Erkin A’zam