T. Qudratov N. Fayziyeva

 
Sotilgan mahsulot miqdorining o’zgarishiga tovarlik darajasi o’zgarishning ta’siri: 
 

---

72 
 
Agar sotilgan mahsulot miqdorining o’zgarishiga  ishlab chiqarilgan mahsulot 
miqdori, yil boshi va yil oxiriga qolgan mahsulotlar miqdori hamda har  xil chiqimlar 
miqdorining o’zgarishi ta’sir qilgan taqdirda, balansli bog’lanish usullaridan foydalanib 
tahlil etish maqsadga muvofiq bo’ladi. 
Endi,mahsulotlarni sotishdan olingan sof  pul  tushumi hajmi o’zgarishini ni tahlil 
qilish usuliga  to’xtalamiz. 
Mahsulotlarni sotishdan olingan sof  pul  tushumi hajmi dinamikasi tahlil 
qilinganda solishtirish, farqlash, zanjirli bog’lanish, indeks usullaridan foydalanish 
mumkin. 
 Ma’lumki, sof pul tushumi hajmi sotilgan mahsulot miqdori bilan o’rtacha sotish 
bahosi ko’paytmasining hosilasiga teng bo’ladi. Demak, pul tushumi hajmining 
o’zgarishi  shu  ikki omil ta’siri ostida yuzaga keladi. Biz bu yerda omillar ta’sirini 
“Farqlash” usuli orqali aniqlash tartibiga to’xtaldik.  
Sof pul tushumining umumiy o’zgarishi: 
 
Ushbu o’zgarishga omillar ta’sirini aniqlash: 
1.Sof pul tushumi hajmining o’zgarishiga sotilgan mahsulot miqdori (q) 
o’zgarishining ta’siri: 
 
2.Sof pul tushum hajmining o’zgarishiga o’rtacha sotish bahosi (p)  o’zgarishining 
ta’siri: 
 
of pul tushumining umumiy 
o’zgarishiga teng kelishi kerak.