61
Xulosa
Zahiriddin Muhammad Boburning “Boburnoma” nomli memuar asari o`z
davrida yaratilgan mukammal asar hisoblanadi. Ushbu asar Movarounnahr,
Afg`oniston
va
Hindistondagi
xo`jalik,
ijtimoiy-siyosiy,
madaniy-maishiy
hayotning keng ko`lamli manzarasini o`zida aks ettirgan.
Muallif o`zining o`n ikki yoshidagi hayotidan so`z ochib, ko`zi bilan ko`rgan
marsalar va voqealar haqida batafsil ma`lumot beradi.
“Boburnoma”da ichki va tashqi siyosatning qanday darajada ekanligiga va
qay yo`sinda olib borilgani haqida yetarli ma`lumotlar keltirilgan.
Bu asar shunisi bilan ajablanarliki, muallif o`zi ko`rgan narsalarni hech
qanday mubolag`alarsiz va og`ishlarsiz haqqoniy tasvirlagan. Shu bilan bir
qatorda, bu asar orqali biz boshqa asarlarda uchramaydigan o`sha davrda yashagan
shaxslar haqida ham imkon boricha yetarli ma`lumotlarga ega bo`lamiz.
“Boburnoma” asarini o`rganish natijasida biz bu kitobda berilgan geografik
joylar, hayvonot dunyosini oldin qanday holatda bo`lganini bevosita bilib olishimiz
mukinligi ham bu asarning katta yutuqlaridan biridir.
Tahlil qilingan memuar manbada keltirilgan xalqlarning urf-odatlari, diniy
e`tiqodi, dunyoqarashi, mehnatkashlarning maishiy turmushi haqidagi ma`lumotlar
etnografik jihatdan ham muhim ahamiyatga ega. Ayni vaqtda ular xalq
ommasining og`ir hayotini aks ettiradi.
Zahiriddin Muhammad Boburnig madaniy hayot, ilm-fan, musiqa va
san`atning holati to`g`risida ma`lumotlari XV asrning oxiri – XVI asrning
boshlarida xalqimizning ma`naviy hayotini teran anglashga ko`mak beradi.
Bobur keltirgan juda ko`p hayotiy lavhalardan o`quvchi o`sha zamonda
qanaqa tuzum hukm surganini ham bilib oladi. Xalq haq-huquqsiz bo`lib,
g`animlar ularga jabr-zulm o`tkazganlar. O`sha davrda ham ba`zi ziyoli shaxslar
bunga jim qarab turmadilar. Ular xalq bilan birgalikda imkon boricha ularga qarshi
chiqdilar.
62
Asarda joy nomlari haqida ma`lumotlar berilganda muallif hozirgi zamon
talabiga mos ravishda ma`lumotlarni tartib bilan berilgani ham buning qay
darajada ekanligini ko`rsatib beradi
Boburning o`z vataniga bo`lgan muhabbati, uni jon dilidan sevishi bugun
ozod bo`lgan O`zbekistonimiz dilidan chaqiriqdek tuyuladi. Bobur ongiga, jismiga
singib ketgan vatanparvarlik hissi, fazilati uning hozirgi avlodlariga meros bo`lib
qoldi.
Yuqoridagi fikrlarga yakun yasab aytish mumkinki, Zahiriddin Muhammad
Boburning “Boburnoma” asari g`oyat muhim manba bo`lib, u o`zida
Movarounnahr, Afg`oniston va Hindistonning XV asr oxiri – XVI asr boshlaridagi
ahvolini keng tarzda aks ettiradi. Hech qanday mubolag`asiz, bu asar o`sha davr
hayotining deyarli barcha qirralarini yoritib beruvchi qomusiy manba, deb aytish
mumkin. Shunday ekan, ilmiy tadqiqotlarda undan keng ravishda foydalanish
maqsadga muvofiqdir.
Do'stlaringiz bilan baham: