Қишлоқ хўжалигини илмий асосда йўлга қўймас эканмиз, соҳада ривожланиш бўлмайди

УЗУМНИ ҚУРИТИШ УСУЛЛАРИ
Узум қуритишнинг офтоби, обжўш, сояки каби усуллари 
бор. Барча усулларда узум терилгач, махсус қуритиш май-
дончаларига келтирилади, сараланади ва керакли идишлар 
(сават, ёғоч патнис ва ҳ.к.)га жойланади. 1 м
2
майдонга 10-12 кг 
узум жойланиб, бир текис қуриши учун улар ҳар 5-6 кунда 
ағдариб турилади. Таркибидаги намлик 18-20% бўлганда 
узум қуриган ҳисобланади.
Офтоби узумга ҳеч қандай ишлов бермасдан офтобда 
қуритиш усулидир. Асосан кишмишбоп ҳамда майизбоп 
хўраки навлар қуритилади. Қуритиш муддати 20-30 кун.
22-25% майиз тушади. “Оқ кишмиш”дан бўлган майиз бедона, 
“Қора кишмиш”дан бўлгани, шигани деб аталади.

---

65
УЗУМ ЕТИШТИРИШ
60–китоб
Обжуш - узум бошларини каустик соданинг 0,3-0,4% ли 
қайноқ сувдаги эритмасига 2-3 дақиқа ботириб олиб қури-
тиш усули. Бу узумнинг қуриш жараёнини унинг ички қатлам-
ларидаги намликни тез буғланиши ҳисобига тезлаштиради. 
Қуритиш муддати офтобда 7-12 кун. 25-26% майиз тушади. Оқ 
кишмишдан бўлган майиз сабза, Қора кишмишдан бўлгани 
шигани, Каттақўрғон, Нимранг каби хўраки навлардан бўл-
ганлари гермиён, деб аталади.
Сояки - узумни махсус сояхоналарда осиб қуритиш усули.
Ҳеч қандай ишлов берилмаганда қуритиш муддати 25-
30 кун; каустик соданинг 0,3-0,4% ли қайноқ сувдаги эрит-
масига ботириб олинганиники 14-20 кун. 26-32% майиз ту-
шади. Оқ кишмишнинг соякихоналарда осиб қуритилгани оч 
яшил рангда кўримли ва сифатли бўлди. Оқ рангдаги узум-
ларни янада рангдор (тилла ранг) қилиш учун улар штабел
(сўкчак) ларда олтингугурт билан дудлаб қуритилади (ҳар 
бир кг узум ҳисобига 0,6-0,8 г, олтингугурт 30-40 дақиқа ёқи-
лади). “Оқ кишмиш”дан қуритилган майиз сабза ёки олтин 
ранг сабза, “Каттақўрғон”, “Нимранг” каби хўраки навлардан 
қуритилгани шигани ёки олтин ранг шигани дейилади. Соя- 
кихоналарда қуритилган майизлар юқори сифатли, шира-
дор ва шифобахш ҳисобланади.
Соякихона

---

66
100 китоб тўплами
АҚШда узумбош ҳосил теришдан олдин таркибида олеин 
кислотаси бўлган №30 эмульсияси билан ишланади. Бу ҳам 
ғужумлар пўстида майда тешикчаларни ҳосил қилиб, улар 
таркибидаги намнинг буғланишини жадаллаштиради ва қу-
риш жараёнини 6-8 кунга қисқартиради.
Узумни полиэтилен пленкалар остида ҳам қуритиш 
мумкин. Бунда плёнка остида ҳаво ҳарорати ташқаридаги 
ҳароратга нисбатан 2-3
0
С юқори бўлиши натижасида узум 
очиқ ҳаводагига нисбатан 3-5 кун олдин қурийди; маҳсулот 
чангдан, ёғингарчилик таъсиридан сақланади.
Айрим ҳолларда узум электр манбаалари асосида 
ишлайдиган махсус қуритиш қурилмаларида ҳам қуритила-
ди. Қуриган маҳсулот махсус картон қутичаларга жойланиб 
иккиламчи қайта ишлаш учун махсус мева-консерва цехла-
рига юборилади. У ерда турли аралашмалардан, бандла-
ридан тозаланиб, зарур бўлса ювилиб, тегишли идишлар-
га жойланади, ёрлиқлар ёпиштирилиб керакли жойларга 
жўнатилади. Майиз–тўйимли ва шифобахш озиқ. Таркибида 
80% гача қанд (глюкоза, фруктоза), азотли моддалар, орга-
ник кислоталар, клетчатка ва витаминлар бор, узоқ сақла-
нади.
Сунъий қуритиш. Маҳсулот намлигини кондициясига 
етказиш учун чет элда бундай усул кўпинча офтобда қури-
тишнинг охирги босқичида қўлланилади. Ҳамма қуритиш 
қурилмаларида узум қуритишни асосий омили қиздирилган 
ҳаводир. Қуриткичларнинг бир-биридан фарқи асосан қиз-
дириш ва хомашёга узатиш усули бўйича фарқланади. Кон-
серва саноатида энг тарқалган пар контейнерли ва туннель 
типидаги қуритадиган қурилмалардир.

---

67
УЗУМ ЕТИШТИРИШ
60–китоб