Al-xorazimiy nomidagi urganch davlat universiteti


  Низомул-мулк.  Сияр ал-мулук.  / Форс-тожик тилидан таржимонлар,  сузбоши ва изохлар муаллифлари Ш



Download 1,54 Mb.
Pdf ko'rish
bet96/113
Sana31.12.2021
Hajmi1,54 Mb.
#205383
1   ...   92   93   94   95   96   97   98   99   ...   113
Bog'liq
xorazmshohlar - anushteginlar davlatining mamuriy va saroy boshqaruv tizimi unvonlar va mansablar

149  Низомул-мулк.  Сияр ал-мулук.  / Форс-тожик тилидан таржимонлар,  сузбоши ва изохлар муаллифлари Ш. 
Вохидов,  Афтондил  Эркинов.  Иккинчи тулдирилган  ва кайта ишланган  нашри.  Т.:  Янги  аср  авлоди,  2008.- 
Б.  100-101.
94


III-Bob. Xorazmshohlar -  Anushteginlar davlatining ma’muriy va 
saroy boshqaruv tizimi, unvonlar va mansablar.
3.2.  Xorazmshohlar  -   Anushteginlar  davlatida  saroy  boshqaruv 
tizimi, unvonlar va mansablar.
Manbalarda  Xorazmshohlar  saroy  boshqaruvi,turli  mansablar  haqida 
qiziqarli ma’lumotlar saqlanib qolgan.
Hukmdorlarning  a ’yonlari  va  mulozimlari  saroyda  yashab  turgan  sulola 
a’zolari  hamda  saroy  hayotiga  oid  tashriflarni  tashkil  etishga  safarbar  qilingan 
xizmatchilardan tashkil topgan.
a)  Xonadon  a’zolari.  Turkiy  hokimiyat  an’anasiga  ko’ra,  davlat  hukmron 
sulola  a’zolarining  barchasiga  tegishli  hisoblangan.  Xonadonning  bunday  yuksak 
darajasiga  muvofiq,  sulola  a’zolari  zamona  rasm-rusumlariga  ko’ra  saroyda  eng 
yuqori  mavqeini  egallagani  tabiiy  bir  xoldir.  Hukmdorning  onasi,  umr  yo’ldoshi, 
farzandlari  (shahzodalar)  xonadon  a’zolari  hisoblangan.  Bundan  tashqari 
sultonning aka-ukalari, amaki-jiyanlari ham xonadon mansublari edilar.
b)  Hojiblar.  Biz  yuqorida  aytib  o’tganimizdek,  hojib  saroy  marosimlarini 
tashkil  etgan  va  boshqarib  turgan.  Xususan,  u  hukmdorning  qabul  marosimlari 
vaqtida mavjud  qoidalarga rioya  etilishini  ta’minlagan.  Hukmdor bilan  davlatning 
muhim  mansabdorlari  o’rtasidagi  aloqani  ta’minlash  ham  hojibning  zimmasida 
bo’lgan.
v)  Mahramlar.  Jaloliddinning  saroyida  mahramlari  ham  bo’lgan.  Ularga 
“xodimoni  xos” ham deyilgan.  Mahramlar “malikul xos” unvoniga ega bo’lganlar. 
Jaloliddin  o’z  mahramlariga  turli-tuman  muvaqqat  vazifalarni  topshirib  turgan. 
Masalan,  u  Hindistondan  qaytgach,  ukasi  G’iyosiddinni  itoat  ostiga  olish  uchun 
mahramlaridan  Adaqni  yo’llagan  va  ukasini  ishontirishga  harakat  qilgan.  Bundan 
tashqari,  sulton  mahramlaridan  Badriddin  va  Tojiddinlarni  elchilik  va  “bashorati 
fatq” vazifasiga tayinlagani haqida ma’lumotlar bor.
95


g)  Saroy  amirlari.  Saroy  tashkilotiga  mansub  bu  amirlar to’g’ridan-to’g’ri 
hukmdorga  bo’ysungan.  Saroy  amirlari  o’z  xizmat  lavozimi  va  unvoniga  ko’ra 
quyidagicha bo’lgan:
Ustozdor 
(yoki  ustoz  ud-dor)  Xorazmshohlar  saroyida  xizmatkorlar  va 
g’ulomlarga  bosh  bo’lib,  xazinaga  tushgan  foydadan  va  soliq  tushumlaridan 
muayyan  bir  qismini  olib,  bu  mablag’ni  saroy  oshxonasi,  nonvoyxonalar, 
sharobxonalar,  otxonalar,  saroydagi  barcha  xizmatchilarning  sarf-harajatiga 
ajratgan.  Shuningdek,  u  ushbu  mablag’dan  maosh  berish  va  boshqa  harajatlar 
uchun ham foydalangan150.
Amiri  oxur 
(miroxur)  -   sayischi,  sulton  otxonalari  boshlig’i.  Otlarning 
soni  30  minggacha  bo’lgani  ma’lum.  Sulton  Alouddin  Muhammadning  miroxo’ri 
Ixtiyoriddin  Qushlu151  ixtiyorida  30  ming  ot  bor  edi.  Bu  sultonning  yana  bir 
miroxo’ri  Qo’vchidoq  edi. 
Sulton  Jaloliddinning  miroxo’ri  “Eng  ayyor 
mulozimlardan  biri”  Odoq-xon  edi,  u  sultonning  barcha  janglarida  yonida  turib

Download 1,54 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   92   93   94   95   96   97   98   99   ...   113




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish