Toshkent davlat iqtisodiyot untversiteti m. S. Qosimova, M. A. Yusupov

1 Багиев  ГЛ.,  Тарасевич  B.M.,  Анн  X.  Маркетинг.  Учебник.  -  М.:  «Экономика»,
2001.

---

usul va shakllaii paydo bo’lishi natijasida yuz bermoqda.
Tovarning  “hayotiy  davri”  misli  ko’rilmagan  darajada  qisqaradi. 
Hozirgi davrda yetakchi yapon elektron firmalari bozorga o’rtacha har uch 
oyda bir marta mikrosxemalarning yangi turini chiqarmoqda.  Mahsulotlar 
assortimentning  xilma-xilligi  ortdi,  bir  xil  buyumlarni  ko’piab  ishlab 
chiqarish  kamaydi,  ya’ni  to’p-to’p  qilib  uyib  tashlash  tajribasidan  voz 
kechilmoqda.  Tovar sifatiga ega bo’lgan tovarlar mazmuni  o’zgardi.  Endi 
yaxshi mahsulot ishlab chiqarish bilangina ish bitmaydi, raqobatga bardosh 
berish uchun sotuvdan  keyingi,  firma  ko’rsatadigan qo’shimcha xizmatlar 
sifati darajasini  tubdan  yaxshilash  zarur.
Korxonalar xarajatlarini oddiy kamaytirish yo’llarini o’ylabgina qolmay, 
ayni paytda tovarlami sotish va o’tkazish, daromadlami muttasil ko’paytirish 
sohalariga  ko’proq e’tibor berishga  majburdirlar.  Mahsulot sotishga yangi 
bozorlar,  muayyan  afzalligi  tufayli  mahsulot  o’ziga  jalb  etadigan  yangi 
xaridorlarniq  qidirish  lozim.  Bu  ishlami  hozirgi  zamon  marketingiga 
tayanibgina amalga oshirish mumkin. Korxonaning raqobatga bardosh berishi 
hamda rivojlanishi iqtisodiy, ilmiy-texnikaviy, konyunktura-tijorat, ijtimoiy 
va  boshqa  axborotlami  o’z  vaqtida  olishi  kabi  omillardan  ustalik  bilan 
foydalanish  natijasida  ta’minlanadi.
Rivojlangan xorijiy davlatlarda to’plangan tajribalar ishlab chiqarishning 
bozor  iqtisodiyoti  belgilab  berilgan  vazifalarini  yechishda  marketing 
yondashuvlaridan foydalanishning samaradorligi yuqori ekanligini isbotlab 
berdi.  Shunday  bo’lsada,  “ayni  paytda  bozomi  o’rganish  —  marketing 
bo’yicha,  xaridorgir tovarlar ishlab  chiqarishni  yo’lga  qo’yish,  zamonaviy 
menejmentni joriy qilish,  xaridorlami  rag’batlantirish,  ya’ni  ulaming  ish 
haqini oshirish borasida hech qanday harakat yoki intilishni o’zi yo’q
”,1
  - 
deb  Prezidentimiz  I.Karimov  ta’kidlab  o’tgan  edi.  Biroq,  amaliyot 
O’zbekiston milliy iqtisodiyotida,  marketingni xorijiy davlatlar tajribasidan 
ko’r-ko’rona  ko’chirish  maqsadga  muvofiq emasligini  ko’rsatmoqda.  Shu 
sababli marketingning tamoyillari va qoidalarini chuqur o’rganish natijalari 
asosida mamlakatimiz iqtisodiyotining muayyan sharoitlariga mos keluvchi 
marketing  tizimini  yaratish  talab  qilinadi.