Toshkent davlat iqtisodiyot untversiteti m. S. Qosimova, M. A. Yusupov

1  М а н б а :  Б а ги е в   Г Л .   и   д р .  М а р к е т и н г ,  C - П б .   П и т е р ,   2 0 0 5 .

---

Vertikal  diversiflkatsiya  esa  ilgarigi  tovar  ishlab  chiqarishni  sotuv 
yo’nalishi sifatida  ham tovar dasturini chuqurligini o’stirishni anglatadi. 
M asalan,  g o ’sht  m ah su lo tlarin i  sotuvchi  maxsus  d o ’kon  mol 
yetishtirishni 
va  selektsiya  bo ’yicha  ishlab  chiqarishni  qo’llab- 
quvvatlaydi.
Kontsentrik diversiflkatsiya korxona uchun yangi tovami ishlab chiqarishni 
ko’zda tutadi.
Yangi tovarlami ishlab chiqish va qo’llash innovatsiya siyosatining tamoyil 
va  uslublariga,  xususan,  tovar  innovatsiyasi jarayoniga  mos  holda  amalga 
oshiriladi.
Tovar  innovatsiyasi jarayoni  olti  bosqichni  o’z  ichiga  oladi:
• yangi  tovar haqida g’oyani  qidirish;
• g’oyani  tanlash;
• yangi  tovar  g’oyasini  tijoratlashuvini  iqtisodiy  tahlili;
• tovarni  ishlab  chiqish;
• bozor sharoitida  uni  tajribadan  o ’tkazish;
• tovami bozoiga qo’llash;
Tovar  innovatsiyasi jarayoni  yangi  tovar  haqida  g’oyani  qidirish  bilan 
boshlanadi. Yangi tovar g’oyani qidirishni asosi bo’lib tovar haqidagi ichki 
va  tashqi g’oyalar  manbai  hisoblanadi.
Tashqi  tovar  haqidagi  g’oyalar  manbaiga:  savdo  korxonalari, 
xaridor  va  iste’molchilar,  raqobatchilar,  yarmarka  va  ko’rgazmalar, 
tadqiqot  institutlari,  ta ’m inotchilar,  vazirliklar  va  boshqa  davlat 
institutlari  kiradi.
Tovar haqidagi ichki g’oyalar manbaiga: marketing tadqiqotlari bo’limi, 
ishlab  chiqarish  bo’limi,  marketing  bo’limini  barcha  qismlari,  halqaro 
iqtisoiy  hamkorlik  bo’limi,  tovami  tayyorlash  bo’limi  kiradi.
Tovar  innovatsiyasi  jarayoni  bosqichlari  o’z  mazmuniga  ko’ra  yangi 
tovami  rejalashtirish jarayonini  ifodalaydi.
Yangi  tovami  rejalashtirishning  vazifasi  muqobil  variantlami  qidirish 
va ishlab chiqishdan  iboratdir.
Yangi  tovami  rejalashtirish  uchun  turli  uslublar  qo’llaniladi.  Yangi 
tovar haqida g’oyani  baholashda bozomi  tadqiq qilish va ijodiy uslublardan 
foydalaniladi.
Iqtisodiy  tahlil  bosqichida  foydani  solishtirish,  zararsizlikni  baholash 
uslubi,  xavf-xatar  tahlili  uslublaridan  foydalaniladi.
Tovar ishlab chiqish bosqichlarida tovar ishlab chiqish, markasini ishlab 
chiqish  texnikasi  va  xarajatlami  hisoblash  uslublari  ishlatiladi.

---