Moliyaviy va boshqaruv tahlili pv doc

Iqtisodiy tahlil 

Aniq  iqtisodiy tahlil 

Nazariy (siyosiy-) iqtisodiy tahlil 

Makroiqtisodiy tahlil 

Mikroiqtisodiy tahlil 

Tarmoq  iqtisodiy tahlili 

Iqtisodiyot 

tarmoqlari 

asosiy 

bo‘g‘inlari 

faoliyatini 

tahlili 

Dasturga-yo‘naltirilgan tahlil 

 

Iqtisodiyot  

tahlili 

Hududiy iqtisodiy tahlil 

---

 

103

¨  tashkil qilish; 

¨  hisobga olish; 

¨  nazorat  qilish  (rejalarni  va  boshqarishga  oid  qarorlarni  amalga 

oshirilishini nazorat qilish). 

 

 

 

   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5-chizma. Ishlab chiqarish nuqtayi nazaridan iqtisodiy 

tahlilning turkumlanishi. 

 

1  va  2  funksiyalar  boshqarishni  texnologik  bosqichlarini  aks 

ettiradi, ya’ni qarorlar qabul qilish jarayonini axborot va iqtisodiy tahlil 

bilan ta’minlaydi. Shu bilan birga, boshqarishning boshqa funksiyalarini 

amalga  oshirishda  ham  iqtisodiy  tahlilning  alohida  o‘rni  bor.  Masalan, 

Iqtisodiy tahlil turlarini turkumlanishi 

Boshqaruv 

tizimi  

bo‘yicha 

 

Boshqaruv 

obyekti 

bo‘yicha 

 

Boshqaruv 

masshtabi va 

 darajasi 

bo‘yicha 

O‘zaro bog‘langan 

boshqaruv 

obyektlari 

bo‘yicha 

¨  Tezkor (operativ) tahlil; 

¨  Joriy  (retrospektiv) tahlil; 

¨  Istiqbolli (perspektiv) tahlil. 

¨  Funksional tahlil; 

¨  Texnik tahlil; 

¨  Iqtisodiy tahlil; 

¨  Ijtimoiy tahlil; 

¨  Ekologik tahlil; 

¨  Funksional – iqtisodiy tahlil; 

¨  Texnik- iqtisodiy tahlil; 

¨  Ijtimoiy – iqtisodiy tahlil; 

¨  Ekologik – iqtisodiy tahlil; 

¨  Ichki-xo‘jalik tahlili; 

¨  Xo‘jaliklararo tahlil; 

¨  Tarmoq tahlili; 

¨  Hududiy tahlil; 

¨  Xalq xo‘jaligi tahlili. 

---

 

104

rejalashtirish  funksiyasini  olaylik.  Kelgusi  davrga  reja  tuzish  uchun 

korxona  faoliyatining  o‘tgan  yillarini  atroflicha  tahlil  qilish  va  shu 

asosda uning rivojlanish tendensiyasini aniqlab olish zarur. Rivojlanish 

tendensiyasi va kelgusida iqtisodiy ko‘rsatkichlarda yuz beradigan sifat 

o‘zgarishlarini  ham  hisobga  olgan  holda  uning  faoliyatini  ifodalovchi 

ko‘rsatkichlarini  kelgusi  qiymatlari  shakllantiriladi.  Xuddi  shuningdek, 

boshqarishning  muvofiqlashtirish,  tashkil  qilish  va  nazorat  funksiyalari 

ham iqtisodiy tahlil bilan bevosita bog‘liq.    

Ishlab  chiqarishni  boshqarish  nuqtayi  nazaridan  iqtisodiy  tahlil 

turlarini quyidagi chizmada tasvirlash mumkin (5-chizma ). 

Bundan  tashqari  iqtisodiy  adabiyotlarda  iqtisodiy  tahlilning  turlari 

quyidagilarga qarab ham turkumlanadi; 

1)  Xalq  xo‘jaligini  tarmoq  strukturasi  (sanoat  va  uni  tarmoqlari, 

qishloq xo‘jalik, qurilish, transport, savdo, moddiy-texnika ta’minoti va 

boshqalar); 

2)  Kengaytirilgan  takror  ishlab  chiqarish  bosqichlari  tahlili  (ishlab 

chiqarish, iste’mol, taqsimot va ayriboshlash jarayonlarini tahlili); 

3)  Tahlilni  o‘tkazuvchi  subyekti  bo‘yicha,  ya’ni  tahlilni  kim 

tomonidan  o‘tkazilayotganligiga  qarab  (iqtisodiy  xizmat  xodimlari, 

korxonani  ijtimoiy  tashkilotlari,  moliya,  kredit  organlari,  auditorlik 

tashkilotlari, kasaba uyushmalari, qo‘mita va ijtimoiy tashkilotlar); 

4)  Tahlil  o‘tkazish  muddati  bo‘yicha  (yillik,  kvartallik,  oylik, 

dekadalik, kunlik, smenalik va bir martalik tahlil); 

5)  o‘rganiladigan  masalalarning  mazmuni  va  mukammalligi 

bo‘yicha (xo‘jalik faoliyatini kompleks tahlili va tematik tahlili); 

6)  obyektni  o‘rganish  usuliga  qarab  (kompleks,  tizimli  tahlil, 

taqqoslama, tanlanma, korrelatsion tahlil va boshqalar). 

Korxonalar  faoliyatini  kompleks  tahlil  qilish  ularni  faqatgina 

iqtisodiy  faoliyatini  tahlil  qilmasdan,  texnik,  ijtimoiy,  tabiiy  sharoitlari 

va ularni o‘zaro aloqasini ham tahlil qilib berishi lozim.