Moliyaviy va boshqaruv tahlili pv doc

8.2. Ishlab chiqarish xarajatlari va mahsulot tannarxini 

pasaytirishning ahamiyati, tahlil vazifalari va axborot manbalari 

 

Mahsulot  tannarxi  korxona  moliya  xo‘jalik  faoliyatini  hamma 

tomonlarini aks ettiruvchi ko‘rsatkichlardir. Shu tufayli ishlab chiqarish 

---

 

259

xarajatlarini  to‘g‘ri  hisobga  olish  va  mahsulot  tannarxini  kalkulatsiya 

qilish,  tahlil  qilish  boshqaruv  hisobi  hamda  moliyaviy  va  boshqaruv 

tahlili fanlarining muhim vazifalaridan biridir. 

Bugungi kunda korxona faoliyatining  muhim ko‘rsatkichlaridan va 

unga  baho  beradigan  mezon  ko‘rsatkichlaridan  biri,  foyda  va 

rentabellikdir. Foydaga ta’sir etuvchi omil bu tannarxdir. 

Har  bir  xo‘jalik  subyektini  moliyaviy  va  boshqaruv  tahlili  orqali 

ishlab chiqarish, bajarilgan ish, ko‘rsatilgan xizmatlar uchun xarajatlarni 

maqsadga muvofiq sarflanishi va ular samaradorligi baholanadi. 

Xarajatlar  jami  ishlab  chiqarish  (tovarlar,  xizmatlar),  uchun 

sarflangan pul mablag‘laridir. 

Mahsulot  ishlab  chiqarish  tannarxi  yoki  qayta  ishlash  jarayonida 

ishlatilgan  tabiiy  resurslar,  xomashyo,  materiallar,  yoqilg‘i,  energiya, 

asosiy  vositalar  (amortizatsiya),  mehnat  resurslari  va  boshqa  ishlab 

chiqarish bilan bog‘liq xarajatlarining qiymat ko‘rinishini ifoda etadi.  

Tannarx iqtisodiy kategoriyadir. 

-  xarajatlarni hisobga olish va nazorat qilishga xizmat qiladi; 

-  mahsulot  bahosini  shakllanishi  va  korxonaning  foyda  va 

rentabelligini aniqlash asosini tashkil etadi; 

-  korxonaning  boshqaruv  va  investitsiya  faoliyatlari  bo‘yicha 

qarorlarni qabul qilishning zaruriy elementidir; 

-  resurslardan  foydalanish,  yangi  texnika  va  texnologiyalarni  joriy 

etish,  ishlab  chiqarishni  boshqarish  va  tashkil  etish  tizimini 

takomillashtirishdan ko‘rilgan samaradorlikni ifodalaydi. 

O‘zbekiston  Respublikasining  «Buxgalteriya  hisobi  to‘g‘risida»gi 

Qonuni,  «Mahsulot  (ish,  xizmat)lar  ishlab  chiqarish  xarajatlarining 

tarkibi  va  moliyaviy  natijalarni  shakllanish  tartibi  to‘g‘risida»gi  Nizom 

talablari asosida mahsulot tannarxi bugungi kunda aniqlanmoqda.