«sharq» nashriyot-matbaa aksiyadorlik kompaniyasi bosh tahririyati

ko‘p 
funksiyali shaharlar
  dey lad .  Masalan,  Toshkent  –  mamlakat  poytaxt , 
sanoat  shahr ,  trans port  tugun ,  tar x y-madan y  markaz.  Sa marqand  esa 
v loyat markaz , sanoat mar kaz  va tar x y-madan y markazd r.
Ko‘p  funks yal   shaharlar  juda  tez  r vojlanad ,  ular  yon da 
yo‘ldosh 
shaharlar
  vujudga  kel b, 
aglomeratsiya
larn   hos l  q lad .  Toshkent  mam-
lakat m zda eng katta shahar aglomerats yas d r. 
Ahol   punkt n ng  shahar  maqom n   ol sh  shart   turl   mamlakatlarda 
turl  chad r. 
O‘zbek stonda ahol  punkt  
shahar
 maqom n  ol sh  uchun un ng ahol s  
7 m ng va undan ko‘p bo‘l sh , yashayotgan ahol n ng 2/3 q sm   shch  
va x zmatch lar hamda ularn ng o lalar dan  borat bo‘l sh  kerak.
Ahol  punkt ga shahar maqom n  ber shda unda shahar turmush tarz n ng 
holat  ham h sobga ol nad  (15-rasm).
Shaharchalar
 sanoat r voj lana yotgan, tab y boyl klar o‘zlash t r layotgan 
joy larda  vujudga  kelad .  Iskandar,  Kegayl ,   Ulug‘ bek,  G‘ozg‘on,  Zom n 
  sha  har  cha lar  shular jumlas  dand r. Bunday shaharchalarn ng ko‘pch l g da 
ahol n ng  aksar yat   muayyan  tarmoqdag na  x zmat  q lad   (neft ch lar  sha-
harchas , konch lar shaharchas ). 
Yang   shaharlar  (Angren,  Bekobod,  Olmal q,  Ch rch q,  Navo y,  Uch-
http://eduportal.uz

---

25
quduq,  Tax atosh,  Zarafshon  va  boshqalar)  asosan  foydal   qaz lmalar  va 
suv boyl klar  mavjud hududlarda bunyod bo‘lgan. Tohch yon shaharchas  
(Surxondaryo v loyat ) ko‘m r kon  neg z da vujudga kelgan. Yang  yerlarn  
o‘zlasht r sh, q shloq xo‘jal k xomashyos n  qayta  shlovch  sanoat neg z da 
Yang yo‘l, Gul ston, Yang yer kab  shaharlar qad ko‘tard . 
Ahol  punktlar n  yuksalt r shda quy dag lar e’t borda bo‘lad :
shaharlarn  reja lasht r shda k sh larn ng turar joy  b lan  sh joy  oras  
 
♦
4–5 km dan uzoq bo‘lmasl g ;
qad m y shaharlarn  zamonav y qulayl klarga ega q l b qayta qur sh;
 
♦
y r k shaharlarda ahol  ko‘pay b ket sh  hamda ekolog k vaz yatn ng 
 
♦
buz l sh ga  sabab  bo‘la d gan  korxonalar  qur l sh n   cheklash  va  bor-
lar n  ko‘ch r sh. 
15-rasm. Shahar turmush tarzi ifodalanadigan sohalar.