Ma'ruza matni doc

3.3-савол. Моногениялар синфининг морфо-физиологик 
хусусиятлари ва тараққиёти. 
Моногениялар синфи 2000 га яқин турларга эга. Улар анча майда 
чувалчанглар бўлиб (узунлиги 0.03.-30 мм), балиқларнинг терисида ва 
жабраларида паразитлик қилиб, ҳаёт кечиради. Айримлари ички паразитликка 
ўтган. Бундай турлар амфибиялар ва рептилияларнинг сийдик халтасида, 
ўпкасида ва ташқи органлар билан туташ бўлган бошқа органларида яшайди. 
Моногениялар танасининг олдинги ва охирги учида хўжайинлари 
органларига ёпишиб туриш учун хизмат қилувчи махсус мослама мавжуд. Улар 
мустақил илмоқчалар, сурғичлар ва бошқа шу хил “қуроллар” га эга. Айрим 
турларида бир қисм киприкчалар сақланиб қолган. Бу эса уларни 
турбелляриялар билан қавму-қариндош эканлигидан, аниқроғи улардан келиб 
чиққанлигидан далолат беради. 
Ҳазм органларит тананинг олдинги қисмида жойлашган оғиз ва томоқдан, 
халтасимон ёки икки шохли учи берк ичакдан иборат. Бошқа ички органлари ва 
тери-мускул халтасининг тузилиши турбеллярияларникига ўхшаш. Фақат сезги 
органалари паразитизмга ўтиши туфайли яхши ривожланмаган, айрим турларида 
тананинг олдинги қисмида тескари угирилган кузлари мавжуд. 
Моногениялар гермофрадит чувалчанглар бўлиб, тўғри йўл билан, яъни 
хўжайин алмаштирмасдан ривожланади. Оталанган тухумларидан киприкли 
икки кўзли, хўжайин танасига ёпишишга хизмат қилувчи органларга эга бўлган 
онкомерацидия деб аталувчи личинка пайдо бўлади. Унда бош нерв ганглиялари, 
протонефридиялар, хазм органлари ҳам ривожланган бўлади. Бундай личинкалар 
хўжайин танасига ёпишиб бирмунча ўзгаришлардан сўнг вояга етган паразитга 
айланади. 
Моногенеялар балиқчиликка катта зарар етказади. Улар жумласига чучук 
сув балиқларида кўплаб тарқалган гиродактил ва дактилогирларни мисол 
келтириш мумкин. 
 
 
 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---