O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti texnik ijodkorlik va dizayn fanidan ma’ruzalar matni bilim soxasi: 100000-Ta’lim Ta’lim soxasi: 140000-O’qituvchilar tayyorlash va

Bilish aktivligi va texnik xavaskorlikni

rivojlantirish metodlari

Tushun

tirish –

 illyust

ratsiya:

(Algo

ritmik)

evristik

Tadqi

qotchi

lik:

Repro

duktiv:

Algo

ritmik:

---

62

Maxsus metodlarning xar kaysisini turli formalarda ommaviy; gruppaviy,

individual ravishda qo`llash mumkin. Bunda so`z ham, ish ham ta`sir ko`rsatish

vositasi bo`la oladi.

Tushuntirish - illyustratsiya metodlari sinfdan va maktabdan tashqari

ishlarda eng ko`p qo`llanadi. Ular slaydlarni, fotosuratlarni va boshqa illyustratsiya

materiallarini namoyish qiladigan lektsiyalar, suxbatlar va hikoyalardan,

o`quvchilarning o`zlari ishlab chiqkan turli texnik qurilmalar loyixalarini xarakatli

namunalarini, referatlarni ximoya qilishlaridan, korxonalarga, oliy o`quv yurtlari

va ilmiy tadkikot institutlarining laboratoriyalarida o`tkaziladigan ekskursiyalar va

x.k.lardan iborat.

Bu metoddan foydalanish o`quvchilarda yangi bilimlar xosil qilishdagina

emas, balki emotsional kayfiyatni vujudga keltirishda, ularni tabiatshunoslik va

texnika tarixi, ajoyib kishilar hayotida va x.k.bo`yicha u yoki bu tema yuzasidan

aktiv suhbatdoshlarga aylantirishda ham yordam beradi.

Psixologiyada reproduktsiya tushunchasi xotirada saqlangan narsalarni

qayta tiklashni o`z ichiga oladi. Texnika to`garaklari ishidagi reproduktiv metodlar

to`garak raxbari va o`quvchilarning o`zlari kachondir ko`rgan yoki uylagan texnik

ob’ektlarni rasm, chizma, model’ va maketdan tasvirlash buyicha hamkorlikdagi

ishlardan iborat.

Reproduktiv metodlar kichik maktab yoshda o`quvchilarning texnik

modellashtirish to`garaklaridagi boshlovchi yosh texniklar bilan ishlashda eng ko`p

qo`llanadi.

O`quvchilar bilan ishlashda reproduktiv metodlardan muntazam

foydalanish ularda texnologiya intizomiga qat`iy rioya qilish, texnik topshiriqning

barcha talablarini aniq bajarish malakalarini tarkib toptirish yordam beradi va

navbatida bu malakalar xozirgi zamon ilg`or ishchisidagi umumiy fazilatlarni

muhim qismini tashkil etadi. Tekshirish va eksperimental tadqiqotlardan keyin

yana bir qarorga kelish zarur bo`lgan vaziyat tushuniladi. Turli vazifalarni xal

qilishda bunday yondoshish to`garakdagi u yoki bu xil ishlar tarkibini aniqrok

planlashtirish, mashg`ulotlarning ikkinchi va uchinchi yillari to`garak ishining

strukturasini jamoatchilik asosidagi konstruktorlik byurolari ishining strukturasiga

maksimal darajada yakinlashtirishi, ba`zan esa texnik qurilmalarni ishlab chiqish

va tayyorlash tarmokli grafigini tuzish imkonini beradi. Bunda umumiy vazifani

xal qilishning xar kaysi bosqichida texnik vazifalarni xal qilish usullari ma`lum

algoritmik, shuningdek, evristik metodlardan foydalangan xolda turlicha bo`lishi

mumkin.

Bunda asosiy metodiy g`oya texnik vazifasi xal qiladigan o`quvchi

xulkining «strategiyasi» da muayyan stereotip xosil qilishdan iborat bo`ladi.

---

63

20