Фарғона политехника институти

Йўалтирувчи максадлар. Йўналтирувчи мақсадлар энг катта кўламдаги таълим 
жараёнининг максадларини белгилайди.
Масалан, бирор мутахассисликни эгаллаш буйича ўқув мақсадлари. Бу 
мақсадлар одатда давлат талим стандартларида ўз аксини топади ва қонуний хужжат 
хисобланади. Улар таълим жараёнига қўйилган умумий талабларни аниқлайди ва унинг 
умумий йуналишини белгилаб беради. 
Умумий максадлар. Умумий максадлар кичикрок кўламдаги таълим жараёнларига 
тааллукли булиб, унинг мазмуни йўналтирувчи максадлардан келиб чикади. Масалан, бирор 
фан буйича ўқув максадлари. Умумий максадлар хам хар бир фан бўйича тузилган давлат 
таълим стандартлари кўринишида белгиланиши мумкин. Умумий максадлар йўналтирувчи 
мақсадларни ўз қамров кулами даражасида ойдинлаштиради ва аниклаштиради. Шундай 
бўлсада, йўналтирувчи максадлар хам таълим олувчи эгаллаши лозим бўлган билим, 
кўникма, малака ва хулқ хакида умумий тасаввурни беради. У хам ўз навбатида пастки 
куламда янада аниклаштирилиши ва ойдинлаштирилиши лозим
 
бўлади. 
Аник мақсадлар (кутилаётган натижалар). Аник мақсадлар энг кичик куламдаги 
таълим жараёнига тааллукли бўлиб, унинг мазмуни ўз навбатида умумий максадлардан 
келиб чикади. Масалан, бирор бир дарснинг максади. Аник мақсадлар аниқ ифода 
этилганлиги туфайли таълим жараёнида мухим ўрин тутади. Улар бирор бир мавзуга оид 
дарс, амалий машғулот бўйича ўлчаниши мумкин бўлган аник якуний билим, кўникма, 
малака ва хулкни ифодалайди. Шунинг учун уларни ифодалашда максадлар билан бирга 
уларга эришиш кўрсаткичларини, бахолаш мезонларини ва бу натижаларга эришиш учун 
яратилиши лозим бўлган шарт-шароитлар (асбоб-ускуналар, материаллар ва бошқа зарурий 
воситалар) тавсифини хам бериш лозим бўлади. Аниқ максадлар одатда таълим 
муассасалари ўқитувчилари томонидан ишлаб чиқилади. Шунингдек, бу мақсадлар юкорида 
турган мутасадди таълим муассасалари, илмий-методик кенгашлар томонидан ишлаб 
чикилиши ва амалиётга тадбиқ қилиниши мумкин. 
Аниқ ўқув максадлари мохиятига кўра уч сохага бўлинади (5.1 - чизма). 

---

24 
• Когнитив (назарий билимларни узлаштириш билан боғлик) ўқув максадлари 
сохаси; 
• Психомоторик 
(амалий 
хатти-харакатларни ўзлаштириш билан боғлик) 
ўқув мақсадлари сохаси; 
• Аффектив (хулқ ўзини тутиш, атроф-мухитга ва теварак атрофдагиларга 
муносабатнинг шақлланиши ва кадриятларни ўзлаштириш билан боғлик) ўқув мақсадлари 
сохаси.